Hz. Ali küçük yasindan beri Resulullah'in yaninda büyüdü.On yasinda islâm'i kabul ettigi bilinmektedir. Hz. Hatice'den sonra müslümanligiilk kabul eden odur. Hz. Peygamber ile Hz. Hatice'yi bir gün ibadet ederkengören Hz. Ali'ye Peygamberimiz sirkin kötülügünü,tevhidin manasini anlattiginda Hz. Ali hemen müslüman olmustu. Mekke dönemindeher zaman Resulullah'in yanindaydi. Kâbe'deki putlari kirmasini söyleanlatir: "Bir gün Resul-u Ekrem ile Kâbe'ye gittik. Resul-uEkrem omuzuma çikmak istedi. Kalkmak istedigim zaman kalkamiyacagimianladi, omuzumdan indi, beni omuzuna çikardi ve ayaga kalkti. Kendimiistesem ufuklari tutacak saniyordum. Kâbe'nin üzerinde bir put vardi,onu sagdan soldan ittim. Put düstü, parça parça oldu.Resulullah'in omuzlarindan indim. ikimiz geri döndük." (Ahmed b.Hanbel, Müsned, I, 384).

Resul-u Ekrem, en yakin akrabasini uyarmak ve hakki teblig etmek hususundaAllah'u Teâlâ'dan emir alinca onlari Safa tepesinde toplayip ilâhîemirleri teblig edince, Kureys müsrikleri onunla alay etmisti. ikincitoplantiyi yapmasini Hz. Ali (r.a.)'ye birakti, Ali de bir ziyafet hazirlayarakHasimogullarini davet etti. Resulullah yemekten sonra: "Ey Abdülmuttalibogullari,ben özellikle size ve bütün insanlara gönderilmisbulunuyorum.

Içinizden hanginiz benim kardesim ve dostum olarak bana bey'at edecek"dedi. Yalniz Ali (r.a.) kalkti ve orada Resulullah'a onun istedigi sözlerlebey'at etti. Bunun üzerine Resul-u Ekrem, "Kardesimsin ve vezirimsin "diyerek Hz. Ali'yi taltif etti.

Hz. Peygamber hicret etmeden önce elinde bulunan emanetleri,sahiplerine verilmek üzere Ali'ye birakti ve o gece Hz. Ali, Resulullah'inyatagini da yatarak müsrikleri sasirtti. Böylece Hz. Ali, Hz.Peygamber'i öldürmeye gelen müsrikleri oyalayarak onun yerinehayatini tehlikeye atmis, bu suretle Peygamber'e hicreti sirasinda zamankazandirmistir. Hz. Ali, Peygamberimiz'in kendisine biraktigi emanetlerisahiplerine verdikten sonra Medine'ye hicret etti. Medine'de de Hz. Peygamber'indevamli yaninda bulundu, bütün cihat harekâtlarina katildi,Uhud'da gâzî oldu. Bedir'de sancaktardi. Ayni zamanda kesif kolununbasindaydi; hakim noktalari tesbit ederek Hz. Peygamber'e bildirdi. Bu mevkilerisgal edilerek, Bedir'de önemli bir savas harekâtini basariyaulastirdi. Bedir gazasinin baslamasindan önce, Kureysliler'le teke tek dövüsenüç kisiden biriydi. Bu dögüste, hasmi Velid b. Mugire'yikilici ile öldürdügü gibi, Hz. Ebû Ubeyde zordurumdayken yardimina kostu ve onun hasmini da öldürdü. Kendisine"Allah'in Arslani" lâkabi ve Bedir ganimetlerinden bir kiliç,bir kalkan ve bir de deve verildi.

Hz. Ali, Bedir savasindan sonra Hz. Peygamber'in kizi Hz. Fâtima ileevlendi. Nikâhini Hz. Peygamber kiydi. O zamana kadar Resulullah'la oturanHz. Ali nikâhtan sonra ayri bir eve tasindi. Hz. Ali'nin, Hz. Fâtima'danüç oglu, iki kizi dünyaya geldi. Hicret'in üçüncüyilinda Uhud savasinda, müslüman okçularin hatasi yüzündenmüsrikler müslümanlarin üzerine saldirmislar ve Hz.Peygamber de yaralanarak bir hendege düsmüs ve düsman onun öldügünüyaymisti. Halbuki o sirada dögüse dögüse gerileyen Hz. Ali,Hz. Peygamber'in içine düstügü hendege ulasarak, onukorumaya almisti. Iki tarafin da kazanamadigi bu savasta Hz. Ali birçokyerinden yaralanarak gazi oldu.

Uhud savasindan sonra Hz. Ali "Benu Nadr" Yahudilerininhainlikleri üzerine bu kabile ile yapilan savasi bizzat idare etti. Bütünçarpismalarda Hz. Ali kahramanca dögüsmüs ve müsriklerinen meshur savasçilarini öldürmüstür. Hudeybiyebarisinda sulh sartlarinin yazilmasinda o memur edildi. Hz. Ali, sulhnameyiyazmaya söyle basladi: "Bismillâhirrahmânirrahîm .Muhammed Resulullah...." Ancak müsrikler bu ifadeye itiraz ettiler.Hz. Peygamber, "Resulullah" yerine "Muhammed b. Abdullah"yazmasini Hz. Ali'ye söylemis fakat Hz. Ali "Resulullah"ifadesinin yaziminda israr etmistir.

Hz. Ali Mekke'nin fethi sirasinda yine sancaktardi. "Keda"mevkiinden Mekke'ye girdi. Mekke kan dökülmeden fethedildi. Hz.Peygamber ile birlikte Kâbe'deki bütün putlari kirdilar.

Mekke'nin fethinden sonra Resulu Ekrem, Hâlid b. Velid'i Benu Huzeymekabilesine gönderdi. Bu kabile ya cehaleti, ya da bedevîolmalarindan, "müslüman olduk" anlamindaki "eslemna"kelimesi yerine "sabbena" dedigi için Hâlid b. Velidhiddetlendi ve onlarla harp etti. Hz. Peygamber olayi duyunca çok üzüldü.Hz. Ali'yi bu hatayi telâfi ile görevlendirdi. Hz. Ali BenuHuzeyme'ye giderek öldürülenlerin diyetini ödeyip magdurolanlarin zararlarini telâfi etmisti.

Huneyn gazasinda müslümanlar bir ara bozulup dagildilar. Sayilaribinleri buldugu halde içlerinden ancak birkaç kisi sabredipdayanabildi. Hz. Ali bu savasta yalniz sabirla tahammül etmekle kalmayarakgösterdigi yigitlik ve kumandanlikla islâm ordusunun kendi safindatoparlanmasini sagladi.

Resulu Ekrem hicretin 9. yilinda Tebük seferine çikarken Hz.Ali'yi ehl-i beytin muhafazasi için Medine'de birakti, ancak bu seferekatilamadigi için müteessir oldu. Bunun üzerine Resulullah: "Musa'yagöre Harun ne ise, sen bana karsi o olmak istemez misin?" dedi. Ali,bu iltifattan çok memnun oldu.

Berae suresinin ayetleri nazil olunca, Resulullah Hz. Ali'yi Mekke'ye gönderdi.Bu suretle hiçbir müsrikin artik Kâbe-i serîfi bundansonra haccedemeyecegini bildirdi.

bundan sonra haccedemeyecegini bildirdi. Yemen bölgesinin islâm'agirmesi zordu. Görev yine Ali b. Ebi Talib'e verildi. Hz. Ali "Bu çokgüç bir is" dedi. Resulullah da "Ya Rabb, Ali'nin dilitercümani, kalbi hidayet nurunun memba olsun" diye dua edince, Ali,siyah bir bayrak alarak Yemen'e gitti, kisa süren irsadlari sayesindeYemen'in bütün Hemedan kabilesi müslüman oldu.

Hz. Peygamber'in vefati sirasinda, hücresinde bulunanlarin basindageliyordu. Hz. Ebu Bekir halife seçildigi sirada Hz. Ali Resulullah'in hücresindetekfin ile mesgul idi.

Hz. Ömer devrinde devletin bütün hukuk isleriyle ilgilenipadeta islâm devletinin bas kadisi olarak görev yapti. Hz. Ömer'insehâdeti üzerine yine devlet baskanini seçmekle görevlendirilenalti kisilik sûra heyetinde yer alip, bu alti kisiden en sona kalan ikiadaydan biri oldu.

Hz. Osman'in hilâfeti döneminde idarî tutumdan pek memnunolmamakla birlikte islâm devletinin muhtelif vilâyetlerinden gelensikayetleri hep Hz. Osman'a bildirmis ve ona hâl çareleri teklifetmisti. Hz. Osman'i muhasara edenleri uzlastirmak için elinden gelengayreti sarfetti.

Hz. Osman'in sehâdetinden sonra islâm'in ileri gelensahsiyetleri ona bey'at ettiler. Ancak onun bu dönemi Allah'in bir takdiriolarak son derece karisik bir dönem oldu. Hilâfete geçtigindehâlledilmesi gereken bir çok problemle karsi karsiya kaldi. Bukarisikliklar Cemel ve Siffin gibi iç çatismalari dogurdu. islâmdevleti bünyesindeki bu ihtilâflari giderme konusunda büyükfedakârlik ve gayretler gösterdi.

Nihayet, Kûfe'de 40/661 yilinda bir Hârici olan Abdurrahman b. Mülcemtarafindan sabah namazina giderken yaralandi. Bu yaranin etkisiyle sehid oldu.

Hz. Ali devamli olarak Hz. Peygamber (s.a.s.)'in yaninda bulundugu içinTefsir, Hadîs ve Fikihta sahabenin ileri gelenlerindendir. HattaResulullah'in tabiri ile "ilim beldesinin kapisi" olarak ümmetinen bilgini idi. Hz. Peygamber yolunda insanlari hakka iletmek için büyükgayretler sarfetmis ve hilâfet dönemi iç karisikliklarla doluolmasina ragmen islâm'in ögretilmesi ve ögrenilmesi hususunda büyükkatkilari olmustu.

Medine'de duruma hakim olup yönetimi tam olarak eline aldiktan sonra ögretimiçin merkezde bir okul kurdu. Arapça gramerin ögretilmesiniEbu Esved ed-Düeli'ye, Kur'an okutma ve ögretme isini Abdurrahman esSülemi'ye,Tabiî ilimler konusunda ögretmenlik görevini Kümeyl b. Ziyâd'averdi. Arap edebiyati konusunda çalisma yapmak üzere de Ubade b.esSamit, ve Ömer b. Seleme'yi görevlendirdi. Devlet yönetimi vehizmetlerini; maliye, ordu, tesrî ve kaza gibi bölümlereayirarak yürütüyordu. Malî isleri, dagitma ve toplama diyeiki kisma ayirmazdi.

Ümmetin malini ümmete dagitirken de son derece titiz davranirdi.Kendisine bir pay ayirma noktasinda gayet dikkatli olup, kimsenin hakkina tecavüzetmemekte de büyük bir örnek idi. Kendisini Kûfe'de görenler,kisin sogugunda ince bir elbisenin altinda tir tir titreyerek camiye gittiginiaktarirlar. Devlet yönetici ve memurlarinin nasil davranmalari gerektigikonusunda su yönetmeligi hazirlamisti.

1. Halka karsi daima içinizde sevgi ve nezaket besleyin. Onlara bircanavar gibi davranmayin ve onlari azarlamayin .

2. Müslüman olsun olmasin herkese ayni davranin. Müslümanlarkardesleriniz, müslüman olmayanlar ise sizin gibi bir insandir.

3. Affetmekten utanmayin. Cezalandirmada acele etmeyin. Emriniz altindabulunanlarin hatalari karsisinda hemen öfkelenip kendinizi kaybetmeyin .

4. Taraf tutmayin, bazi insanlari kayirmayin. Bu tür davranislar sizizulme ve despotluga çeker.

5. Memurlarinizi seçerken zalim yöneticilere hizmet etmemis vedevletin suçlarindan ve zulümlerinden sorumlu olmamis bulunmalarinadikkat edin.

6. Dogru, dürüst ve nazik kisileri seçin ve çikarummadan ve korkmadan aci gerçekleri söyleyebilenleri tercih edin.

7. Atamalarda arastirma yapmayi ihmal etmeyin.

8. Haksiz kazanç ve ahlâksizliklara düsmemeleri içinmemurlariniza yeterince maas ödeyin.

9. Memurlarinizin hareketlerini kontrol edin ve bunun için güvendiginizsamimi kisileri kullanin.

10. Mektuplar ve müracaatlara bizzat kendiniz cevap verin.

11. Halkin güvenini kazanin ve onlarin iyiligini istediginizekendilerini inandirin .

12. Hiç bir zaman vaadinizden ve sözünüzden dönmeyin.

13. Esnaf ve tüccara dikkat edin; onlara gereken önemi gösterin,fakat ihtikâr, karaborsa ve mal yigmalarina izin vermeyin.

14. El islerine yardim edin; çünkü bu yoksullugu azaltir,hayat standardini artirir.

15. Tarimla ugrasanlar devletin servet kaynagidir ve bir servet gibikorunmalidir.

16. Kutsal görevinizin yoksul, sakat ve yetimlere bakmak oldugunu hiçaklinizdan çikarmayin. Memurlariniz onlari incitmesin, onlara kötüdavranmasin. Onlara yardim edin, koruyun ve yardiminiza ihtiyaçduyduklari her zaman huzurunuza çikmalarina engel olmayin .

17. Kan dökmekten kaçinin, islâm'in hükümlerinegöre öldürülmesi gerekmeyen kimseleri öldürmeyin.

Hz. Ali bütün bu emirleri kendi nefsinde eksiksiz uygulayan birhalifeydi. Bes yillik halifeligi çok önemli olaylarla, savas vesikintilarla geçmisti. Fitnelere karsi sonuna kadar dogru yoldan sabirlamücadele etmek istedi sonunda sehid oldu.

Hz. Ali Islâm'in bütün güzelliklerine vakifti. Çünküo, Resulullah'in daima yaninda bulunmustu. Vahiy kâtibiydi, hâfiz, müfessirve muhaddisti. Hz. Peygamber'den bes yüzden fazla hadis rivayet etti. Ahkâminnazariyatindan çok amelî keyfiyetine bakardi: "Halkaanladiklari hadisleri söyleyiniz. Allah ile Peygamber'in tekzip edilmesiniister misiniz?" (Buhârî, ilim) demistir.

Hz. Ali'nin, Hz. Fâtima'dan Hasan, Hüseyin, Muhsin adli ogullarive Zeynep, Ümmü Gülsüm adli kizlari oldu.

Hz. Ali âbid, kahraman, cesur, iyilikte yarisan, takva sahibi ve sonderece cömertti. Medine'de müslümanlarin durumu düzeldiktensonra, Hz. Ali de bir hizmetçi almaya karar verip, Resulullah'a gitti.Resulullah kiziyla damadinin arasina girerek: "Ben size hizmetçidendaha hayirlisini haber vereyim. Yatarken otuzüç kere Allahüekber, otuzüç kere Elhamdülillah, otuzüç kere deSubhanallah deyin" buyurdu. Yine bir gün yiyecek çok azyemekleri olan Hz. Ali ile ailesi sofraya oturduklari sirada kapilarina birdilenci geldi, onlar da yemegi dilenciye verdiler. Ertesi gün gelen biryetime, üçüncü gün gelen bir esire yemekleriniverdiler. Bu olay üç gün sürdükten sonra su ayet-ikerime indi: "süphesiz en iyiler mizaci kâfur olan bir tastan içerler.Allah'in kullarinin tasira tasira içecegi bir kaynak. Adagi yerinegetirirler ve serri yaygin olan bir günden korkarlar. içleri çektigihâlde yiyecegi, miskine, yetime ve esire yedirirler. 'Biz sizi ancakAllah'in rizasi için doyuruyoruz, sizden bir karsilik ve tesekkürbeklemiyoruz. Dogrusu biz oldukça asik suratli zorlu bir gündendolayi Rabbimizdan korkuyoruz' derler. Allah da bu günün serrindenonlari korur. Onlara parlaklik ve sevinç verir." (Insan, 5/11)

Hz. Ali'nin "Zülfikâr" adi verilen meshur bir kilicivardi. Kilicin agzi iki çatalli idi ve Hz. Ali'ye Resulullah tarafindanhediye edilmisti. Hz. Ali'nin cömertligi, insanîligi, Resulullah'aolan yakinligiyla edindigi büyük manevî miras onu yüzyillardirhalk inançlarinda destani bir kisilige büründürmüstür.Bir gün onun dört dirhemi vardi. Birini açiktan, birinigizliden birini gündüz, birini de gece infak etti ve hakkinda suayet-i kerime indi: "Mallarini gece ve gündüz, gizli ve açikolarak infak edenler. Onlar için Rabbleri katinda karsiliklari vardir ve üzülecekde degillerdir." (el-Bakara, 2/274).

Hz. Ali'nin peygamberimizden rivayet ettigi bazi hadis-i serifler: "Günahisleyen biri pisman olur, abdest alir namaz kilar ve günahi içinistigfar ederse Allah'u Tealâ Nisâ suresinde 'Biri günah islerveya kendine zulmeder sonra pisman olup Allah'u Teâlâ'ya istigfarederse Allah'u Teâlâ'yi çok merhametli ve af ve magfiretedici bulur' buyurmaktadir."

"Üzerinde farz namaz borcu olan kimse, kazasini kilmadan nafilekilarsa bos yere zahmet çekmis olur. Bu kimse, kazasini ödemedikçeAllah'u Teâlâ onun nafile namazlarini kabul etmez. "

"Malinizin zekâtini veriniz. Biliniz ki, zekâtinivermeyenlerin bunu vazife kabul etmeyenlerin namazi, orucu, hacci ve cihadi veimani yoktur. "

Peygamberimiz (s.a.s.) Hz. Ali'ye buyurdu: " Ya Ali, altiyüzbinkoyun mu istersin, yahut altiyüzbin altin mi veya altiyüzbin nasihatmi istersin ? " Hz. Ali dedi: "Altiyüzbin nasihat isterim."Peygamberimiz buyurdu: "su alti nasihate uyarsan altiyüzbin nasihatauymus olursun: 1. Herkes nafilelerle mesgul olurken sen farzlari ifa et. Yanifarzlardaki rükünleri, vacipleri sünnetleri, müstehaplariifa et. 2. Herkes dünya ile mesgul olurken sen Allah'u Teâlâ'yihatirla. islâm'a uygun yasa; islâm'a uygun kazan; islâm'auygun harca. 3. Herkes birbirinin ayibini arastirirken sen kendi ayiplarini ara.Kendi ayiplarinla mesgul ol. 4. Herkes dünyayi imar ederken sen dinini imaret, zinetlendir. 5. Herkes halka yaklasmak için vasita ararken, halkinrizasini gözetirken sen Hakk'in rizasini gözet; hakka yaklastiricisebep ve vasitalari ara. 6. Herkes çok amel islerken sen amelinin çokolmasina degil, ihlasli olmasina dikkat et."

Hz. Ali buyurdu:

"Kisi dili altinda saklidir. Konusturunuz, kiymetinden nelerkaybettigini anlarsiniz."

"Insanin yaslanip Rabbini bildikten sonra ölmesi, küçükkenölüp hesapsiz Cennet'e girmesinden daha hayirlidir. "

"Kul ümidini yalniz Rabbi'ne baglamali ve yalniz günahlarikendini korkutmalidir. "

"Cahil, bilmedigini sormaktan utanmasin. Âlim, içinden çikamayacagibir meselede en iyisini Allah'u Teâlâ bilir' demekten sakinmasin."

"Sizin için korktugum seylerin en basinda, nefsinin istegineuymak ve uzun emelli olmak gelir. Birincisi hak yoldan alikoyar; ikincisi iseahireti unutturur. "

"Amellerin en zoru üçtür. Bunlar; nefsin hakkiniverebilmek, her halde Allah'u Teâlâ'yi hatirlayabilmek, kardesinebol bol ikramda bulunabilmektir. "

"Takva, hataya devami birakmak; aldanmamaktir . "

"Kalpler, kaplara benzer. Hayirli olani, hayirla dolu olanidir."

"Bana bir harf ögretenin kölesi olurum. "

Hz. Ali bu ümmetin en ileri gelenlerinden biri olarak isllâm'inbize kadar gelmesinde büyük rolü olan sahabelerdendir .