Hadis-i Şerifi inkar edenler için / Koltuğuna Kurulan Karnı Tok Bir Adamın
“Şunu iyi biliniz ki, bana Kur'an-ı Kerim ile birlikte onun bir benzeri de verilmiştir.
(Bu konuda) dikkatli olun; (çünkü) koltuğuna kurulan tok bir adamın ‘Size sadece şu Kur'an lazımdır, onda bulduğunuz helali helal, haramı da haram kabul ediniz yeter!’ diyeceği
(günler) yakındır...” Bu hadis-i şerif -farklı nüanslarla - kütübü sitte ve diğer bazı kaynaklarda geçmektedir
Ebu Davud, Sünnet, 5(6), İmaret,33; Tirmizî, İlim, 10; İbn Mace, Mukaddime, 2; Darimî, Mukaddime,49; Ahmed b. Hanbel, 2/367, 4/131-132, 6/8)
İLİM BÖLÜMÜ / BÖLÜM: 10 Ø HADİSLERİ İNKAR EDENLER DE OLACAK MI? HADİS NO: 2663
SECDE ve RUKUDA DUALAR
Hz. Peygamber (s.a.v.) ardından tekbir getirip, secde ederdi.[1] Namazı düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emretmiş ve şöyle demiştir:
“Hiç kimsenin namazı... “Semiallahu limen hamideh” diyerek doğrulmadıkça, sonra “Allahu ekber” deyip, eklemleri yerine oturacak şekilde secde etmedikçe... tamam olmaz.”[2]
“Hz. Peygamber (s.a.v.) secde etmek istediği zaman tekbir getirir, [kollarını yanlarından uzaklaştırır,] sonra secde ederdi.”[3]
Secdeye giderken bazen ellerini kaldırırdı.[4]
Eller Üzerine Secdeye Kapanmak
“Hz. Peygamber (s.a.v.) secde yaparken dizlerinden önce ellerini yere koyardı.”[5]
Bu şekilde yapılmasını emretmiş ve şöyle buyurmuştur:
“Biriniz secde ettiği zaman deve gibi çökmesin. Yere dizlerinden önce ellerini koysun.”[6]
Hz. Peygamber (s.a.v.) yine şöyle buyurmuştur: “Eller de yüz gibi secde ederler. Biriniz yüzünü secdeye koyduğu zaman ellerini de koysun. Yüzünü secdeden kaldırdığında ellerini de kaldırsın.”[7]
Hz. Peygamber (s.a.v.) secdede avuçları üzerine dayanır, [ellerini açar,]”[8] parmaklarını birleştirir,[9] onları kıbleye doğru çevirirdi.[10]
“Hz. Peygamber (s.a.v.) secdedeyken ellerini omuzlarının”,[11] bazen de “kulaklarının hizasında tutardı.”[12] Burnunu ve alnını yere koyardı.[13]
Namazını düzgün kılmayan kişiye şöyle demiştir: “Secde ettiğin zaman, secdeni sağlam bir şekilde yap.”[14]
Bir başka rivayette ise şu şekilde gelmiştir: “Secde ettiğin zaman yüzünü ve ellerini yere öyle koy ki, bütün kemiklerin yerine yerleşip rahat etsin.”[15]
Diğer bir rivayette Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurur: “Alnını yere koyduğu gibi burnunu da yere koymayanın namazı kabul edilmez.”[16]
“Hz. Peygamber (s.a.v.) dizlerini ve ayak parmaklarını da yere sağlamca koyar”,[17] “[ayaklarının ön tarafını ve] ayak parmaklarını kıbleye doğru çevirir”,[18] “topuklarını birleştirir”[19] ve “ayaklarını dik tutardı.”[20] “Ashabına da bu şekilde yapmalarını emrederdi.”[21] Ayak parmaklarını da öne doğru kırardı.[22]
İşte Hz. Peygamber’in (s.a.v.) yedi organ bunlardır: İki el, iki diz, iki ayak, alın ve burun.
Hz. Peygamber (s.a.v.) alın ve burnu secdede tek organ olarak kabul eder ve şöyle derdi:
“Ben yedi kemik üzerine secde etmekle emrolundum (bir diğer rivayette: secde etmekle emrolunduk): Alın -eliyle burnuna da işaret etmiştir-, iki el (bir diğer rivayette: iki avuç), iki diz ve ayak parmakları. Elbise ve saçımızı toplamamakla[23] da emrolunduk.”[24]
Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Kul secde ettiği zaman onunla beraber yedi organ da secde eder: Yüzü, avuçları, dizleri ve ayakları.”[25]
Saçları arkadan toplanarak topuz yapılmış bir hâlde namaz kılan kimse[26] hakkında şöyle buyurmuştur:
“Bu adam, elleri arkadan bağlanmış olarak namaz kılan kimseye benzemektedir.”[27]
Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle de buyurmuştur: “Orası şeytanın oturma yeridir.”[28] Hz. Peygamber (s.a.v.) bu sözüyle saçlarının büküm yerini kastediyordu.
Hz. Peygamber (s.a.v.) secdede kollarını yere yapıştırmaz,[29] aksine onları yerden kaldırır, arkasından bakıldığında koltuk altlarının beyazlığı görünecek şekilde kollarını böğürlerinden uzak tutardı.”[30] “Kollarını o derece kaldırırdı ki, bir kuzu kollarının altından geçmek istese, geçebilirdi.”[31]
Bazen kollarını o kadar fazla açar, bunda o derece ileri giderdi ki, kimi sahâbîler şöyle derdi: “Secdeye vardığında kollarını böğürlerinden uzak tutmak için çektiği sıkıntıdan dolayı Rasûlullah’a (s.a.v.) acırdık.”[32]
Hz. Peygamber (s.a.v.) bu şekilde yapılmasını emretmiş ve şöyle demiştir: “Secde ettiğin zaman iki avucunu yere koy ve dirseklerini kaldır.”[33] Yine şöyle buyurmuştur: “Secdeyi tadil-i erkân üzere yapınız. Hiçbiriniz kollarını köpeğin yayması (bir diğer rivayette: yaydığı) gibi yaymasın.”[34] Başka bir rivayette ise şöyle gelmiştir: “Hiçbiriniz kollarını, köpeğin yere yayması gibi yere yaymasın.”[35] Hz. Peygamber (s.a.v.) yine şöyle buyurmuştur:
“Kollarını sırtlan gibi yere yayma, avuçlarına dayan, kollarını böğürlerinden uzaklaştır. Böyle yaptığın zaman her organın seninle birlikte secde eder.”[36]
Secdeyi Tam Yapmanın Vücûbu
Hz. Peygamber (s.a.v.) rükû ve secdenin tam yapılmasını emretmiş, bu şekilde yapmayanı, bir veya iki hurma yediği hâlde yedikleri açlığını gidermemiş olan aç insana benzetirdi. Yine bu kimse hakkında şöyle buyurmuştur: “Bu kimse, en kötü hırsızlardan biridir.”
Rükû ve secdeden belini tam doğrultmayan kimsenin namazının bâtıl olduğuna hükmetmiştir. Bu konunun ayrıntıları “Rükû” bölümünde geçmişti. Namazını düzgün kılmayan kişiye de secdesini, bütün organlarını yerine oturacak şekilde yapmasını emretmiştir. Bu konu da bu bölümün başında geçmişti.
Secdede Yapılan Zikir ve Dualar
Hz. Peygamber (s.a.v.) secdede çeşitli zikir ve dualar okurdu. Bazen birini, bazen diğerini okurdu.
سُبْحَانَ رَبِّيَ ْالأَعْلَى
1 - ) “Sübhâne rabbiye’l-a’lâ”
“En yüce olan Rabbimi tesbih ederim.” (üç defa) [37]
Bazen bunu üçten fazla tekrar ederdi. [38]
Bir gece namazında bu zikri o kadar çok tekrarladı ki, secdeleri kıyamına yakın olmuştu.
Kıyamında ise, uzun sûrelerden üç sûre, Bakara, Nisa ve Âl-i İmrân’ı hem de aralarında dua ve istiğfar yaparak okumuştu.
Buna dair rivayet “Gece Namazı” konusunda geçmişti.
سُبْحَانَ رَبِّىَ الأعْلَى و بِحَمْدِهِ
2 - )“Sübhâne rabbiyel a’lâ ve bihamdih”
“En yüce Rabbimi hamd ederek tesbih ederim.” (üç defa) [39]
سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ المَلاَئِكةِ وَالرُّوحِ
3 - ) “Subbûhun, kuddûsün, rabbül-melâiketi ve’r-ruh”
“Münezzehsin, mukaddessin, meleklerin ve Ruh’un Rabbisin.” [40]
سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ ر بَّنا وَبِحَمْدِك اللَهُمَّ اغْفِرْلي
4 - ) “Sübhanekellahümme rabbenâ ve bihamdike. Allahümme iğfirlî”
“Allah’ım ve yüce Rabbimiz! Seni hamd ederek tesbih ederim. Allah’ım beni bağışla.”
Hz. Peygamber (s.a.v.) Kur’an’ı tevil ederek, rükû ve secdelerinde bu zikri çokça yapardı.” [41]
اللَّهُمَّ! لَكَ سَجَدْتُ، وَبِكَ آمَنْتُ، وَلَكَ أسْلَمْتُ، [وانْتَ رَبِّي]. سَجَدَ وَجْهِىَ لِلَّذِى خَلَقَهُ وَصَوَّرَهُ، [فاَحْسَنَ صُوَرَهُ] وَشَقَّ سَمْعَهُ، وَبَصَرَهُ [ف]تَبَارَكَ اللّهُ أحْسَنُ الخَالِقِينَ.
5 - ) “Allahümme! Leke secedtü ve bike âmentü ve leke eslemtü ve ente rabbî,
secede vechî lillezî halakahu ve savverahu feahsene suverahu ve şekka sem’ahu ve basarahu, fetebârekellahu ahsenul-halikîn”
“Allahım! Sana secde ettim, sana inandım, sana teslim oldum. Sen benim Rabbimsin. Yüzüm de,
kendisini yaratıp şekillendiren, en güzel biçimi veren, ona kulağını, gözünü takana secde etmiştir.
Yaratanların en güzeli olan Allah ne yücedir.” [42]
اللَّهُمَّ! اغْفِرْ لِي ذَنْبِي كُلَّهُ، دِقَّهُ وَجِلَّهُ، أوَّلَهُ وَآخِرَهُ، عَلاَنِيَتَهُ وَ سِرَّهُ
6 - ) “Allahümme! İğfirlî zenbî küllehu, dikkahu ve cillehu, ve evvelehu ve âhirahu ve alâniyetehu ve sırrahu”
“Allah’ım günahımın hepsini; küçüğünü ve büyüğünü, ilkini ve sonuncusunu, açığını ve gizlisini bağışla.” [43]
سَجَدَ لَكَ سَوَادِي وَ خَياَلِي وَ آمَنَ بِكَ فُؤَادِي، أبُوءُ بِنِعْمَتِك عَلَيَّ هَذِي يَدَيَّ وَ ماَ جَنَيْتُ عَلىَ نَفْسِي
7 - ) “Secede leke sevâdî ve hayâlî ve âmene bike fuâdî, ebû’u bi-ni’metike aleyye, hâzî yedeyye ve mâ ceneytu alâ nefsî”
“Karartım ve hayalim sana secde etti. Kalbim de sana iman etti. Üzerimdeki nimetini itiraf ediyorum.
İşte ellerim ve aleyhime işlediğim günahlar.”[44]
سُبْحَانَ ذِي الْجَبَرُوتِ وَ الْمَلَكُوتِ وَ الْكِبْرِياَءِ وَ الْعَظَمَةِ
8 - ) “Sübhâne zi’l-ceberûti ve’l-melekûti ve’l-kibriyâi ve’l-azameti”
“Bütün kahharlığın, bütün mülkün, yüceliğin ve büyüklüğün sahibi olan Allah’ı tesbih ederim.” [45]
Bu ve bundan sonraki zikirleri gece namazında okurdu.
سُبْحَانَكَ [اللَّهُمَّ] وَ بِحَمْدِكَ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ
9 - ) “Sübhâneke [Allahümme] ve bi-hamdike lâ ilâhe illâ ente”
“Allah’ım seni hamd ile tesbih ederim, senden başka ilâh yoktur.” [46]
الَلَّهُمَّ! اغْفِرْ لِي مَا أَسْرَرْتُ وَ مَا أَعْلَنْتُ
10 - ) “Allahümme! İğfirlî mâ esrartu ve mâ a’lentu”
“Allah’ım! Gizli ve açık işlediğim günahlarımı bağışla.” [47]
اللَّهُمَّ اجْعَلْ في قَلْبِي نُوراً، [و فيِ لِسانِي نُوراً]، واجْعَلْ في سَمْعِي نُوراً واجْعَلْ في بَصَرِي نُوراً ، واجْعَلْ مِنْ تَحْتِي نُوراً ، واجْعَلْ مِنْ فَوْقِي نُوراً و عَنْ يَمِينِى نُوراً وعَنْ يسَاريِ نُوراً ، واجْعَلْ أَمامِي نُوراً و اجْعَلْ خَلْفِي نُوراً [واجْعَلْ فِي نَفْسِي نُوراً] و أَعْظِمْ ليِ نُوراً.
11 - ) “Allahümme! İc’al fî kalbî nûran, [ve fî lisânî nûran,] vec’al fî sem’î nûran, vec’al
fî basarî nûran, vec’al min tahtî nûran, vec’al min fevkî nûran ve an yemînî nûran ve an yesârî nûran,
vec’al emâmî nûran, vec’al halfî nûran, [vec’al fî nefsî nûran,] ve a’zim lî nûran”
“Allah’ım! Kalbime nur yerleştir. [Dilime nur yerleştir.] Kulaklarıma nur yerleştir.
Gözlerime nur yerleştir. Alt tarafımdan nur ver. Üst tarafımdan nur ver. Sağımdan ve solumdan nur ver.
Önümden nur ver. Arkamdan nur ver. [Nefsime nur yerleştir] ve nurumu büyük yap.” [48]
[اللَّهُمَّ] [إنِّى] أعُوذُ بِرِضَاكَ مِنْ سَخَطِكَ، [وَأعُوذُ] بِمُعَافَاتِكَ مِنْ عُقُوبَتِكَ، وَأعُوذُ بِكَ مِنْكَ، لاَ أُحْصِى ثَنَاءً عَلَيْكَ أنْتَ كَمَا أثْنَيْتَ عَلى نَفْسِكَ
12 - ) “[Allahümme] [innî] eûzu birıdâke min sehatik [ve eûzu] bimuâfâtike min ukûbetik ve eûzu bike minke,
lâ uhsî senâ’en aleyke, ente kemâ esneyte alâ nefsik”
“[Allah’ım!] [Kesinlikle ben] öfkenden hoşnutluğuna sığınıyorum. Ve cezandan affına [sığınıyorum].
Senden yine sana sığınıyorum. Ben seni, senin kendini övdüğün şekilde asla övemem.” [49]
Secdede Kur’an Okumanın Yasaklanması
“Rükû” bölümünde geçtiği üzere Hz. Peygamber rükû ve secdelerde Kur’an okumayı yasaklamış, bunlarda çokça dua yapmayı emretmiştir.
Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: “Kulun, Rabbine en yakın olduğu an,
secdede bulunduğu andır. Bu yüzden [orada] çokça dua edin.”[50]
Secdeyi Uzatmak
Hz. Peygamber (s.a.v.), secdelerini uzunluk olarak, rükûsuna yakın yapardı. Bazen ortaya çıkan geçici bir sebepten dolayı secdeyi fazla uzatırdı. Bazı sahâbîler şöyle anlatmışlardır:
“Rasûlullah (s.a.v.) güzdüz namazlarından birinde [öğle veya ikindi namazında] kucağında Hasan veya Hüseyin olduğu hâlde yanımıza geldi. Hz. Peygamber (s.a.v.) öne geçip, çocuğu [sağ ayağının yanına] koyduktan sonra namaz için tekbir aldı ve namaza başladı. Namazda secdeye vardı ve uzun süre secde de kaldı. [Cemaatin arasından] başımı kaldırıp bakınca çocuğun secde hâlinde bulunan Rasûlullah’ın sırtına bindiğini gördüm. Secdeme geri döndüm. Rasûlullah (s.a.v.) namazı bitirince insanlar şöyle dedi: “Ey Allah’ın Rasûlü! Sen [bu] namazda secde yaptın ve bu secdeyi çok uzattın. Biz, önemli bir şeyin olduğunu yahut sana vahiy geliyor zannettik.”
Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu:
“Bunların hiçbiri olmadı. Ancak oğlum beni binek yapmıştı (sırtıma çıkmıştı). Henüz hevesini almadan kalkmayı istemedim.”[51]
Başka bir hadiste ise şöyle geçmektedir: “Hz. Peygamber (s.a.v.) namaz kılıyordu. Secde yapınca, Hasan ile Hüseyin sırtına bindi. Cemaat çocukları engellemek isteyince Hz. Peygamber (s.a.v.) engellememeleri için işaret etti. Namazı bitirince o ikisini kucağına alarak şöyle buyurdu:
“Beni seven bunları da sevsin.”[52]
Secdenin Fazileti
Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Ümmetimden olan herkesi kıyamet günü kesinlikle tanırım.” “Ey Allah’ın Rasûlü! O kadar kalabalığın içinde onları nasıl tanırsın?” dediler. Şöyle buyurdu: “Nişansız simsiyah at sürüsünün içine girsen, orada alnında ve ayaklarında beyazlık bulunan bir at olsa, sürünün içinde bu atı fark etmez miydin?” Soruyu soran kişi: “Elbette fark ederdim.” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Muhakkak ki, ümmetimin de o gün secde etmeleri sebebiyle alınlarında ve abdest almaları sebebiyle de abdest azalarında parlaklık olacaktır.”[53]
Yine Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“Allah, cehennemlik insanlardan dilediği kimselere rahmet etmeyi dilediği zaman meleklere, kendisine ibadet edenleri ateşten çıkarmalarını emreder. Onlar da onları secde izlerinden tanıyarak cehennemden çıkarırlar. Allah secde izinin bulunduğu yeri yakmayı ateşine yasaklamıştır. Böylece onlar cehennmeden çıkarılırlar. Cehennem, insanoğlunun bütün bedenini yakar, sadece secde izinin bulunduğu yeri yakmaz.”[54]
Yere ve Hasıra Secde Etmek
“Hz. Peygamber (s.a.v.) genellikle yere secde ederdi.”[55]
“Sahâbe çok sıcak günlerde Rasûlullah ile birlikte namaz kılardı. Biri, alnını sıcak sebebiyle yere koyamayacak olsa, giysisini yere serer ve onun üzerine secde ederdi.”[56]
Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“…Yeryüzünün tamamı, bana ve ümmetime hem mescit hem de temizleyici kılınmıştır. Ümmetimden biri namaz vaktine nerede yetişirse, mescidi de temizleyicisi onun yanındadır. [Benden öncekiler bu konuyu büyütüyorlar ve sadece kilise ve havralarında namaz kılıyorlardı.]”[57]
Hz. Peygamber (s.a.v.) bazen çamurlu ve ıslak zemine de secde ederdi. Böyle bir olay, ramazanın yirmi birinci gecesi sabahında meydana gelmişti. O sabah yağmur yağmış, mescidin çatısından da içeriye sular akmıştı. Zaten çatı yapraksız hurma dallarından yapılmıştı. Bu yüzden Hz. Peygamber (s.a.v.) su ve çamur üzerine secde etmişti. Ebû Saîd el-Hudrî şöyle demiştir: “Rasûlullah’ın alın ve burnunda su ve çamurun izlerini gözlerimle gördüm.”[58]
“Hz. Peygamber (s.a.v.) bazen secde yerine koyduğu küçük namazlık”[59], “bazen hasır üzerine secde ederdi.”[60] “Bir defasında uzun süre giyildiği için kararmış olan bu hasır üzerinde namaz kıldı.”[61]
Secdeden Kalkış
“Hz. Peygamber (s.a.v.) ardından tekbir getirerek başını secdeden kaldırırdı.”[62]
Namazını düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emrederek, şöyle buyurmuştur:
“Hiç kimsenin namazı... eklemleri yerli yerine oturacak şekilde secde etmedikçe, sonra “Allahu ekber” diyerek secdeden başını kaldırıp düzgün bir şekilde oturmadıkça tamam olmaz.”[63] “Hz. Peygamber (s.a.v.) bazen bu tekbirle beraber ellerini kaldırırdı.”[64]
Sonra “sol ayağını yere yatırarak, [eklemleri iyice yerlerine oturacak şekilde] üzerine otururdu.”[65]
Namazını düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emrederek, şöyle buyurmuştur: “Secde ettiği zaman secdeni sağlamca yap. Kalktığında da sol uyluğunun üzerine otur.”[66] Hz. Peygamber (s.a.v.) “otururken sağ ayağını diker,”[67] “(bu ayağının) parmaklarını da kıbleye doğru çevirirdi.[68]
İki Secde Arasında Dikilerek Oturuş
“Hz. Peygamber (s.a.v.) bazen dikilerek [topukları ve ayaklarının ucu üzerine dikilerek] otururdu.[69]
İki Secde Arasındaki Oturuşta Sükûnetin Vücûbu
Hz. Peygamber (s.a.v.) iki secde arasında bütün kemikleri iyice yerine yerleşecek şekilde otururdu.[70] Namazını düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emretmiş ve şöyle demiştir: “Bu şekilde yapmadıkça hiçbirinizin namazı tamam olmaz.”[71]
“Bu oturuşunu da secdesine yakın olacak şekilde uzatırdı.”[72] “Bazen öyle uzun otururdu ki, gören “kesinlikle unuttu” derdi.”[73]
İki Secde Arasında Yapılan Zikir ve Dualar
Hz. Peygamber (s.a.v.) bu oturuşta şu zikirleri yapardı:
اللَّهُمَّ (رَبِّ)! اغْفِرْ لِي وَارْحَمْنِي [وَاجْبُرْنِي] [وَارْفَعْنيِ] وَاهْدِنِي [وعَافِنِي] و ارْزُقْنِي
1 - ) “Allahümme (bir rivayette: Rabbi)! İğfirlî ve’rhamnî [ve’cburnî] [ve’rfa’nî] ve’hdinî [ve âfinî] ve’rzuknî”
“Ey Allah’ım (bir rivayette: Ey Rabbim)! Beni bağışla, bana acı, merhamet et, [gönlümü hoş tut], [derecemi yükselt], beni doğruya ulaştır, [bana afiyet ver], bana rızık ver.”[74]
Bazen şöyle derdi:
رَبِّ! اغْفِرْ لِي ، اغْفِرْ لِي
2 - ) “Rabbiğfir lî, iğfir lî”
“Ey Rabbim! Beni bağışla, Rabbim beni bağışla.” [75]
“Bu iki zikri, gece namazlarında okurdu.”[76]
Ardından “tekbir getirerek, ikinci secdeyi yapardı.”[77] Namazını düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emretmiştir. Biraz önce geçtiği üzere ona iki secde arasında eklemlerin sükûnet bulup yerine yerleşecek şekilde oturmayı emrettikten sonra şöyle buyurmuştur: “Sonra “Allahu ekber” deyip, bütün eklemlerin yerine iyice yerleşecek şekilde secde edersin. [Bundan sonra bütün namazlarında bu şekilde yap.]”[78]
Hz. Peygamber (s.a.v.) bazen “bu tekbirle birlikte ellerini kaldırırdı.”[79]
İkinci secdede birinci secdede yaptıklarının aynısını yapardı. Sonra “tekbir getirerek başını secdeden kaldırırdı.”[80] Namazını düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emretmiştir. Ona ikinci secdeyi yapmasını emrettikten sonra şöyle buyurmuştur:
“Ardından başını kaldırıp tekbir getirmedikçe...”[81] Yine ona şunu söylemiştir: “[Bundan sonra bütün rükû ve secdelerinde bu şekilde yap.] Eğer bu şekilde yaparsan, namazın tamam olur. Bunun bir kısmını eksik bırakacak olursan, namazını eksik bırakmış olursun.”[82]
Hz. Peygamber (s.a.v.) bazen “ellerini de kaldırırdı.” [83]
Kaynak:
[1]:Buhârî, Müslim.[Buhârî, Sıfatü's-salat 36, 47 (58, 72), c.2, s.787, 796-797; Müslim, Salat 28 (392), c.3, s.1236. Mütercim]
[2]:Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.[Ebû Dâvud, Salât 143, 144 (857), c.3, s.349,350. Mütercim]
[3]:Ebû Ya’la, “el-Müsned” adlı kitabında (varak, 284/2) sahih bir senedle rivâyet etmiştir. İbn Huzeyme de (1/79/2) başka sahih bir senedle rivâyet etmiştir.
[4]:Nesâî, Dârekutnî ve “el-Fevâid” (1/2/2) adlı kitabında el-Muhallis iki sahih senedle rivâyet etmiştir. El kaldırma konusu on sahâbîden rivâyet edilmiştir. Selef âlimlerinden bir topluluk da bu el kaldırmanın meşru olduğunu söylemiştir. İbn Ömer, İbn Abbas, Hasan Basrî, Tavus, onun oğlu Abdullah, Nafi (İbn Ömer’in azatlı kölesi), Sâlim b. Ömer, Kasım b. Muhammed, Abdullah b. Dinar ve Atâ bunlardan bazılarıdır. Abdurrahman b. Mehdi de şöyle demiştir: “Bu şekilde yapmak sünnettir.” Sünnet imamı Ahmed b. Hanbel de bu şekilde amel etmiştir. Bu aynı zamanda İmam Malik ve İmam Şafiî’nin de görüşüdür.
[Nesaî, İftitah 126 (1086), c.1-2, s.620-621. Mütercim]
[5]:İbn Huzeyme (1/76/1) Dârekutnî, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır. Buna ters düşen hadisler sahih değildir. İmam Malik de bu görüştedir. İmam Ahmed’den de buna yakın bir görüş nakledilmiştir. İbnü’l-Cevzî’nin “et-Tahkîk” adlı kitabında da (2/108) böyle geçmektedir. İmam Mervezî de “el-Mesâil” adlı kitabında (1/147/1) sahih bir senedle İmam Evzaî’nin şöyle dediğini nakleder: “Öyle insanlar gördüm ki, namazda dizlerinden önce ellerini yere koyarlardı.”
[6]:Ebû Davud, “el-Fevâid” adlı kitabında (varak, 108/1) Temmâm ve “es-Sünenü’s-suğrâ” ve “es-Sünenü’l-kübrâ” adlı kitaplarında (47/1 - Mekke Kral Abdülaziz Üniversitesi’ndeki fotokopisinden) Nesâî, sahih senedle rivâyet etmiştir. Abdülhak, “el-Ahkâm’ül-kübrâ” adlı kitabında (54/1) hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Yine o, “et-Teheccüd” adlı kitabında da (56/1) şöyle demektedir: “Bu, bir önceki hadisten sened bakımından daha iyidir.” O “bir önceki hadis” sözüyle buna aykırı olan Vâil hadisini kasdetmiştir. Hatta bu hadis, sağlam olan bu hadise ve bundan önceki sahih hadislere ters düşmesinin yanı sıra sened bakımından da sahih değildir. Bu zayıflık, hadisin mânasında da söz konusudur. Nitekim bunu “ed-Daîfe”de (929) ve “İrvâü’l-ğalîl”de (357) açıkladım.
Devenin muhalafeti şöyledir: O çökerken, ellerinden önce dizlerini yere koyar. Devenin ön ayakları onun elleri mesabesindedir. Lisanü’l-Arab vdğ. sözlüklerde bu şekilde açıklanmıştır. Tahâvî de “Müşkilü’l-âsâr” ve “Şerhu Meâni’l-âsâr” adlı kitaplarında böyle demektedir. İmam Kasım es-Serakustî de aynı açıklamayı yapmıştır. İmam es-Serakustî, “Garîbu’l-hadîs” (2/70/1-2) adlı kitabında sahih senedle Ebû Hüreyre’nin şöyle dediğini nakleder: “Kimse serkeş devenin çöküşü gibi oturmasın.” Ardından bu sözünü şöyle açıklar:
“Bu oturuş, secdede meydana gelmektedir. Namaz kılan kimse, serkeş devenin çöküşü gibi bir anda kendini yere atmasın. Bilakis sakin bir hareketle önce ellerini, sonra dizlerini yere koysun. Bu konuda Hz. Peygamber’den konuyu açıklığa kavuşturan bir hadis rivâyet edilmiştir.” Ardından yularıda geçen hadisi nakleder. Ancak İbn Kayyim bu açıklama için tuhaf bir değerlendirmede bulunmuş, şöyle demiştir:
“Bu, aklın almayacağı bir sözdür. Dilbilimciler bunu bu şekilde bilmemektedirler.”
Biraz önce işaret ettiğimiz ve başka kaynaklarda ona karşıt cevaplar bulunmaktadır; oraya bakılabilir. Tüveycirî’ye yazdığım karşıt cevapta konuyu ayrıntılı biçimde ele aldım. Bu cevap yakın zamanda yayınlanacaktır.
[Nesaî, İftitah 128 (1091), c.1-2, s.621-622; Ebû Dâvud, Salât 136, 137 (840), c.3, s.315; Darimî, Salat 74 (1327), c.3, s.133. İbn kayyim'in açıklaması için bkz. “Zadu'l-mead”, c.1, s.262-267. Mütercim]
[7]:İbn Huzeyme (1/79/2), Ahmed ve Serrâc. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır. Hadis, “el-İrvâ”da (313) tahriç edilmiştir.
[8]:Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[9]:İbn Huzeyme, Beyhakî. Hâkim sahih demiş, Zehebî de ona muvafakat etmiştir.
[10]:Beyhakî, sahih senedle rivâyet etmiştir. İbn Ebû Şeybe (1/82/2) ve Serrâc’ın rivâyetinde “parmakların kıbleye doğru tutulması” başka bir rivâyet kanalından gelmektedir.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 50, 64 (95), c.2, s.804, 816; Ebû Dâvud, Salât 115, 116 (732), c.3, s.125-126. Mütercim]
[11]:Ebû Davud, Tirmizî. İbnü’l-Mülakkin (27/2) hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Hadis, “el-İrvâ”da (309) tahriç edilmiştir.
[Tirmizî, Salât 200 (269), c.1, s.200; Ebû Dâvud, Salât 115, 116 (734), c.3, s.129. Mütercim]
[12]:Ebû Davud ve Nesâî, sahih senedle rivâyet etmiştir.
[Nesaî, İftitah 11 (889), c.1-2, s.531; Ebû Dâvud, Salât 115, 116 (736), c.3, s.133. Mütercim]
[13]:Ebû Davud, Tirmizî. İbnü’l-Mülakkin (27/2) hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Hadis, “el-İrvâ”da (309) tahriç edilmiştir.
[Tirmizî, Salât 200 (269), c.1, s.200; Ebû Dâvud, Salât 115-116, 152-153, 161-162 (734, 894, 911), c.3, s.129, 409, 432-433. Mütercim]
[14]:Ebû Davud ve Ahmed, sahih senedle rivâyet etmiştir.
[Ebû Dâvud, Salât 143, 144 (859), c.3, s.355. Mütercim]
[15]:İbn Huzeyme (1/10/1) hasen senedle rivâyet etmiştir.
[16]:Dârekutnî, Taberânî (3/140/1) ve “Ahbaru Asbahan” adlı kitabında Ebû Nuaym rivâyet etmiştir.
[17]:Beyhakî, sahih senedle rivâyet etmiştir. İbn Ebû Şeybe (1/82/2) ve Serrâc’ın rivâyetinde “parmakların kıbleye doğru tutulması” başka bir rivâyet kanalından gelmektedir. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[18]:Buhârî, Ebû Davud. Ziyade, İbn Raheveyh’in “el-Müsned”inde geçmektedir (4/129/2). İbn Sa’d da (4/157) Abdullah b. Ömer’den: “Onun namaz kılarken her tarafının kıbleye doğru dönmesinden hoşlandığını, hatta baş parmağını bile kıbleye doğru çevirdiğini” nakleder.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 50, 64 (95), c.2, s.804, 816; Ebû Dâvud, Salât 115,116 (732), c.3, s.126. Mütercim]
[19]:Tahâvî, İbn Huzeyme (no: 654) ve Hâkim. Hâkim, hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[20]:Beyhakî sahih senedle rivâyet etmiştir.
[21]:Tirmizî, Serrâc. Hâkim, hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[Tirmizî, Salat 205 (276), c.1, s.204. Mütercim]
[22]: Ebû Davud, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce. Tirmizî hadisin sahih olduğunu da söylemiştir.
[Nesaî, İftitah 138 (1101), c.1-2, s.626; İbn Mâce, İkametü's-salât 72 (1061), c.3, s.372; Ebû Dâvud, Salât 115, 116 (730), c.3, s.119-120;
[23]:Bundan maksat, rükû ve secdeye giderken elbise ve saçın eller ile toplanılmasıdır. “en-Nihâye”.
Ben diyorum ki: Bu yasak, sadece namaz durumuna özgü değildir. Âlimlerin çoğunluğunun kabul ettiği görüşe göre; namazdan önce saç ve elbisesini toplayıp, sonra namaza başlayan kimse de bu yasağın kapsamına girer. Biraz sonra geleceği üzere, Hz. Peygamber’in saçını toplamış bir hâlde namaz kılmayı yasaklaması bu görüşü kuvvetlendirmektedir.
[24]:Buhârî, Müslim. Hadis, “el-İrvâ”da (310) tahriç edilmiştir.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 56, 57 (83, 84), c.2, s.808-809; Müslim, Salat 227-231 (490), c.3, s.1476-1477. Mütercim]
[25]:Müslim, Ebû Avâne ve İbn Hibbân.
[Müslim, Salat (491), c.3, s.1477. Mütercim]
[26]:Müslim, Ebû Avâne ve İbn Hibbân.
[Müslim, Salat 232 (492), c.3, s.1480. Mütercim]
[27]:İbnü’l-Esir hadisin yorumunda şöyle demiştir: “Hadisin mânası şudur: Saçları salınmış olarak namaz kıldığında, secde ettiği zaman saçları da yere düşecek ve bu sebeple kişiye onlarla secde etme sevabı verilecektir. Fakat saçlarını topladığında böyle olmayacağı için bunlar secde etmemiş olur. Bu açıdan saçlarını toplayarak namaz kılan kimse, elleri arkadan bağlı bir hâlde namaz kılan kişiye benzetilmiştir. Çünkü secde ettiği zaman elleri yere değmemektedir.”
Ben diyorum ki: Anlaşıldığı üzere, bu hüküm sadece erkeklere özgü olup, kadınları içermemektedir. Şevkânî, Kadı Ebû Bekr İbnü’l-Arabî’den böyle nakletmiştir.
[Müslim, Salat 232 (492), c.3, s.1480. Mütercim]
[28]:Ebû Davud, Tirmizî. Tirmizî, hadisin hasen olduğunu; İbn Hibbân ve İbn Huzeyme ise hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Bkz. “Sahîhu Ebî Davud” (653).
[Tirmizî, Salat 280 (381), c.1, s.267; Ebû Dâvud, Salât 86, 87 (646), c.2, s.509. Mütercim]
[29]:Buhârî, Ebû Davud.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 60, (89) c.2, s.811, 812; Müslim, Salat 233- 234 (493-494), c.3, s.1481-1482; Ebû Dâvud, Salât 153, 154 (897, 901), c.3, s.412, 415. Mütercim]
[30]:Buhârî, Müslim. Bkz. Hadis, “el-İrvâ”da (359) tahriç edilmiştir.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 49 (75), c.2, s.803; Müslim, Salat 235-239 (495-497), c.3, s.1483, 1484. Mütercim]
[31]:Müslim, Ebû Avâne ve İbn Hibbân.
[Müslim, Salat 237 (496), c.3, s.1484. Mütercim]
[32]:Ebû Davud ve İbn Mâce hasen senedle rivâyet etmiştir.
[Ebû Dâvud, Salât 153-154 (900), c.3, s.414-415; İbn Mâce, İkametü's-salât 20 (886), c.3, s.132. Mütercim]
[33]:Müslim, Ebû Avâne.
[Müslim, Salat 234 (497), c.3, s.1482. Mütercim]
[34]:Buhârî, Müslim, Ebû Davud ve Ahmed.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 60 (89), c.2, s.812; Müslim, Salat 233 (493), c.3, s.1481; Ebû Dâvud, Salât 153, 154 (897, 901), c.3, s.412, 415. Mütercim]
[35]:Ahmed, Tirmizî. Tirmizî hadisin sahih olduğunu söylemiştir.
[Tirmizî, Salat 204 (274, 275), c.1, s.203. Mütercim]
[36]:İbn Huzeyme (1/80/2), “el-Muhtâra” adlı kitabında el-Makdisî ve Hâkim rivâyet etmiştir. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[37]:Ahmed, Ebû Davud, İbn Mâce, Dârekutnî, Tahâvî, Bezzâr ve “el-Kebîr”inde Taberânî yedi sahâbîden rivâyet etmiştir. Bkz.: “Rükû” bölümünde geçen dipnot, s.132.
[İbn Mâce, İkametü's-salât 20 (888), c.3, s.135-136; Ebû Dâvud, Salât 149-150 (886), c.3, s.395-396. Mütercim]
[38]:Bkz.: “Rükû” bölümünde geçen dipnot, s.132.
[39]:Bu sahih bir hadistir. Ebû Davud, Dârekutnî, Ahmed, Taberânî ve Beyhakî rivâyet etmiştir.
[Ebû Dâvud, Salât 146-147 (870), c.3, s.368-369. Mütercim]
[40]:Müslim, Ebû Avâne.
[Müslim, Salat 223 (487), c.3, s.1468; Nesaî, İftitah 165 (1034), c.1-2, s.639; Ebû Dâvud, Salât 146-147 (872), c.3, s.372. Mütercim]
[41]:Buhârî, Müslim. Bu rükûda da yapılan zikirlerdendir. Kur’an’ı tevil ederek: Yani Kur’anın bu konudaki emrini yerine getirerek. Buna dair açıklama daha önce geçmişti.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 58 (85), c.2, s.809 Müslim, Salat 217 (484), c.3, s.1465; Nesaî, İftitah 155 (1123), c.1-2, s.634; Ebû Dâvud, Salât 147-148 (877), c.3, s.382. Mütercim]
[42]:Müslim, Ebû Avâne, Tahâvî ve Dârekutnî.
[Müslim, Salâtul-Müsâfirîn 201 (771), c.4, s.2193; Ebû Dâvud, Salât 121, (760); Nesâî, İftitâh 157-159 (1126-1128), c.1-2, s.635-636; Ebû Dâvud, Salât 118-119 (760), c.3, s.161-162. Mütercim]
[43]:Müslim, Ebû Avâne.
[Müslim, Salat 216 (483), c.3, s.1465. Mütercim]
[44]:İbn Nasr, Bezzâr ve Hâkim. Hâkim, hadisin sahih olduğunu söylemiş; ancak Zehebî hadisi sahih kabul etmemiştir. Ancak hadisin “Asl”da şahitleri bulunmaktadır.
[45]:Ebû Davud ve Nesâî, sahih senedle rivâyet etmiştir. Bu husutaki açıklama daha önce “Rükû” konusunda geçmişti.
[Nesaî, İftitah 163 (1132), c.1-2, s.637-638; Ebû Dâvud, Salât 146-147 (873), c.3, s.373. Mütercim]
[46]:Müslim, Ebû Avâne, Nesâî ve İbn Nasr.
[Müslim, Salat 221 (485), c.3, s.1467; Nesaî, İftitah 162 (1132), c.1-2, s.637. Mütercim]
[47]:İbn Ebû Şeybe (62/112/1), Nesâî ve Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[Nesaî, İftitah 156 (1124), c.1-2, s.634. Mütercim]
[48]:Müslim, Ebû Avâne ve “el-Musannef” adlı kitabında (12/106/2, 112/1) İbn Ebû Şeybe rivâyet etmiştir.
[Müslim, Salatu'l-Müsâfirîn 181, 187, 189, 191 (763), c.4, s.2171, 2172, 2719, 2181, 2182. Mütercim]
[49]:Müslim, Ebû Avâne ve “el-Musannef” adlı kitabında (12/106/2, 112/1) İbn Ebû Şeybe rivâyet etmiştir.
[Müslim, Salat 222 (486), c.3, s.1468. Mütercim]
[50] Müslim, Ebû Avâne ve Beyhakî. Hadis, “el-İrvâ”da (456) tahriç edilmiştir.
[Müslim, Salat 215 (482), c.3, s.1464; Nesaî, İftitah 168 (1137), c.1-2, s.642; Ebû Dâvud, Salât 147-148 (875), c.3, s.377. Mütercim]
[51]:Nesâî, İbn Asâkir (4/257/1-2) ve Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[Nesaî, İftitah 172 (1141), c.1-2, s.644. Mütercim]
[52]:İbn Huzeyme, “es-Sahîh”inde (887) İbn Mes’ûd’dan hasen bir senedle, Beyhakî de (2/263) mürsel olarak rivâyet etmiştir. İbn Huzeyme bu hadise şu başlığı koymuştur: “Namazda İşaret Edenin Anlaşılacağı Şekilde İşaret Etmesinin Namazı Kesmeyeceğine ve Bozmayacağına Dair Delil”.
Ben diyorum ki: Bu, ehl-i rey’in haram kabul ettiği fıkıhtır. “Sahîhayn”da ve başka hadis kaynaklarında bu konuya ilişkin çeşitli hadisler bulunmaktadır.
[53]:Ahmed sahih senedle rivâyet etmiştir. Tirmizî de hadisin bir parçasını rivâyet etmiş ve sahih olduğunu söylemiştir. Hadis, “es-Sahîha”da tahriç edilmiştir.
[Tirmizî, Sefer 424 (604), c.1, s.408. Mütercim]
[54]:Buhârî, Müslim. Hadis, namaz kılan günahkârların cehennemde sonsuza kadar kalmayacaklarına delildir. Tevhidi benimsemiş insan, tembellik ederek namazı bırakacak olsa, onun durumu da budur; o da cehennemde ebediyen kalmaz. Bu konuda sahih rivâyetler vardır. Bkz. “es-Sahîha” (2054).
[Buhârî, Sıfatü's-salat 48 (74), c.2, s.799-800; Müslim, İman (182). Mütercim]
[55]:Çünkü Hz. Peygamber’in (s.a.v.) mescidi hasır ve benzeri şeylerle döşeli değildi. Mescidin bu yapısını anlatan pek çok hadis vardır. Bundan sonraki hadis ve birazdan gelecek olan Ebû Saîd hadisi bunlardan birkaçıdır.
[56]:Müslim, Ebû Avâne.
[Buhârî, Salât 23 (37), c.1, s.479, Mevâkît 11 (19), c.2, s.611, Amel fi's-Salât 9 (12), c.3, s.1146; Müslim, Mesâcid 191 (620), c.3, s.1785; Ebû Dâvud, Salât 92 (660), c., s.21; Tirmizî, Sefer 408 (581), c.1, s.396-397; Nesâî, İftitah 149 (1116), c.1-2, s.631; İbn Mâce, İkâmetu's-salât 64 (1033), c.3, s.337. Mütercim]
[57]:Ahmed, Serrâc ve Beyhakî sahih senedle rivâyet etmiştir.
[58]:Buhârî, Müslim.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 70 (102), c.2, s.823; Müslim, Sıyam (1167); Nesaî, İftitah 132 (1095), c.1-2, s.623. Mütercim]
[59]: Buhârî, Müslim. Hadiste geçen "küçük namazlık"tan (humre) maksat, namaz kılanın secde yerine serdiği, alnını koyabileceği kadar büyüklükte, hasırdan veya kumaştan yapılmış sergidir. Bundan daha fazla veya azı hamre olarak isimlendirilmez. Bkz.: “en-Nihâye”.
[Hadisin Arapça metninde geçen humre Taberî'ye göre; küçük namazlıktır. Secde esnasında el ve yüzü yerin sıcağından veya soğuğundan korumak için yere serilmektedir. Bu küçük namazlık (humre), büyük olursa, hasır adını alır. (Bkz. Ebu Davud, c.3, s.17).
[Buhârî, Hayız, 31 (37), Salat 19, 21 (31, 33) c.1, s.425, 475, 477; Müslim, Mesâcid 270 (513), c.4, s.1909; Nesâî, Mesâcid 44 (738), c.1-2, s.444; Ebû Dâvud, Salât 90 (656), c.3, s.17. Mütercim]
[60]:Müslim, Ebû Avâne.
[Buhârî, Salat 20 (32), c.1, s.476; Müslim, Salat 284 (519), c.3, s.1526; Mesâcid 266, 271 (658, 661), c.4, s.1904, 1909; İbn Mâce, İkametü's-salât 63 (1029), c.3, s.334; Ebû Dâvud, Salât 91 (657, 659), c.3, s.18, 20. Mütercim]
[61]: Buhârî, Müslim. Hadis, bir şeyin üzerine oturmanın onu giymek gibi olduğunu göstermektedir. Bu ise, ipek üzerine oturmanın da haram olduğuna delildir. Zira “Sahîhayn”da ve başka hadis kaynaklarında ipeğin giyilmesi yasaklanmıştır. Hatta “Sahîhayn”da ipek kumaş üzerine oturmayı yasaklayan açık hadisler vardır. Bunun mübah olduğunu söyleyen âlimlere aldanma.
[Buhârî, Salat 20 (32), c.1, s.476; Müslim, Mesâcid 266 (658), c.4, s.1905; Nesaî, İmamet 19 (801), c.1-2, s.482-483; Ebû Dâvud, Salât 70 (612), c.2, s.466. Mütercim]
[62]: Buhârî, Müslim.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 63 (92, 93), c.2, s.814-815; Müslim, Salat 33 (393), c.3, s.1239. Mütercim]
[63]: Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[Ebû Dâvud, Salât 143-144 (857, 858), c.3, s.349-352. Mütercim]
[64]: Ahmed ve Ebû Davud, sahih senedle rivâyet etmiştir. Burada ve her tekbirde ellerin kaldırılacağı, İmam Ahmed’in görüşüdür. İbn Kayyim, “el-Bedâi” adlı kitabında (4/89) şöyle demektedir: “el-Esrem (“el-Asl”da: İbnü’l-Esrem) ondan (Ahmed’den) şöyle nakletmiştir: “Ahmed’e namazda elleri kaldırma konusu soruldu; şöyle cevap verdi: “Her eğilmede ve doğrulmada kaldırılır.” Esrem dedi ki: “Ben, Ebû Abdullah’ın (İmam Ahmed’in) namaz kılarken her eğilmesinde ve doğrulmasında ellerini kaldırdığını gördüm.”
İbnü’l-Münzir ve Şafiî âlimlerden Ebû Ali de böyle demiştir. Bu aynı zamanda İmam Malik ve İmam Şafiî’nin de görüşüdür. “Tarhu’t-tesrib”de de böyle geçmektedir. Bu kitapta namazda ellerin kaldırılacağı Enes, İbn Ömer, Nafi, Tavus, Hasan Basrî, İbn Sirîn ve Eyyub es-Sahtiyânî’den sahih olarak nakledilmiştir. Aynı şekilde İbn Ebû Şeybe de “el-Musannef” adlı kitabında (1/106) adı geçen kişilerden sahih senedlerle nakletmiştir.
Ebû Dâvud, Salât 114-115 (723), c.3, s.109-110. Mütercim]
[65]: Buhârî, “Cüz’ü raf’il-yedeyn” adlı kitabında ve Ebû Davud sahih senedle rivâyet etmiştir. Hadisi, Müslim ve Ebû Avâne de rivâyet etmiştir. Hadis, “el-İrvâ”da (316) tahriç edilmiştir.
[Müslim, Salat 240 (488), c.3, s.1486; Ebû Dâvud, Salât 121-122 (783), c.3, s.213. Mütercim]
[66]: Ahmed ve Ebû Davud sahih senedle rivâyet etmiştir.
[Ebû Dâvud, Salât 143-144 (859), c.3, s.354-355. Mütercim]
[67]: Buhârî, Beyhakî.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 64 (94, 95), c.2, s.815-816; Müslim, Salat 240 (488), c.3, s.1486; Tirmizî, Salat 205 (276), c.1, s.204; Nesaî, İftitah 185-187 (1157-1159), c.1-2, s.652-653. Mütercim]
[68]: Nesâî sahih senedle rivâyet etmiştir.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 50, 64 (95), c.2, s.804; Nesaî, İftitah 186 (1158), c.1-2, s.652; Ebû Dâvud, Salât 115-116 (732, 734), c.3, s.1125-1126, 1129. Mütercim]
[69]: Müslim, Ebû Avâne, “Ebû Zübeyr’in Cabir’den Rivâyet Ettikleri” adlı kitabında (no: 104-106) Ebû’ş-Şeyh ve Beyhakî rivâyet etmiştir. Ancak İbn Kayyim, yanılmış ve Hz. Peygamber’in iki secde arasında sağ ayağı dikip sol ayağın üzerine oturduğunu söyledikten sonra şöyle demiştir: “Resûlullah’ın burada bundan başka şekilde oturduğu bilinmemektedir.” [Zadu'l-mead, c.1, s.273. Mütercim]
Ben diyorum ki: Hz. Peygamber’in dikilerek oturduğunu İbn Abbas’tan Müslim, Ebû Davud, Tirmizî ve başkaları rivâyet etmişler ve Tirmizî bu hadis için sahih demişken bu iddia nasıl doğru olabilir?! Bkz.: “es-Sahîha” (383). Bu hadisi, Beyhakî de İbn Ömer’den hasen senedle rivâyet etmiş; İbn Hacer bu hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Ebû İshak el-Harbî de “Garib’ul-hadis” adlı kitabında (c. 5/12/ 1) Tavus’tan, onun İbn Ömer ve İbn Abbas’ı namazda dik otururken gördüğünü rivâyet eder. Bu rivâyetin senedi sahihtir. Allah İmam Malik’e rahmet etsin, o şöyle demiştir: “Şu kabrin sahibi hariç her birimiz itiraz etmiş ve itiraz edilmişizdir.” O bunu söylerken, Hz. Peygamber’in (s.a.v.)’in kabrine doğru işaret ediyordu. Sahâbîlerden ve tabiînden bir topluluk da bu sünnetle amel etmiştir. Bu konuyu “el-Asl”da ayrıntılı biçimde ele aldım.
Ben diyorum ki: “Teşehhüd Oturuşu” konusunda anlatılacağı üzere bu, yasaklanmış olan dikilerek oturuştan farklıdır.
[Müslim, Mesâcid 32 (536), c.3, s.1570-1571; Tirmizî, Salat 209 (282), c.1, s.206; Ebû Dâvud, Salât 138-139 (845), c.3, s.321. Mütercim]
[70]: Ebû Davud ve Beyhakî sahih senedle rivâyet etmiştir.
[Nesaî, Sehv 67 (1313), c.3-4, s.88-89; Ebû Dâvud, Salât 115-116, 143-144 (734, 863), c.3, s.129, 360. Mütercim]
[71]: Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[Müslim, Salat 45 (397), c.3, s.1258; Nesaî, İftitah 7 (884), c.1-2, s.528; Ebû Dâvud, Salât 143-144 (856-858), c.3, s.343, 349-352; Darimî, Salat 78 (1335), c.3, s.140. Mütercim]
[72]: Buhârî, Müslim.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 40, 46 (61, 70), c.2, s.790, 795; Müslim, Salat 193-194 (471), c.3, s.1445-1446; Nesaî, İftitah 114 (1065), c.1-2, s.612; Ebû Dâvud, Salât 142-143 (852, 854), c.3, s.333, 337-338. Mütercim]
[73]: Buhârî, Müslim. İbn Kayyim şöyle demiştir: “Sahâbe dönemi son bulduktan sonra insanlar bu sünneti terk ettiler. Ancak sünnetle hükmedip, ona aykırı olana iltifat etmeyen kişi, bu sünnete ters düşen uygulamalara aldırmaz.”
[Buhârî, Sıfatü's-salat 59 (88), c.2, s.811; Müslim, Salat 195 (472), c.3, s.1472. Mütercim]
[74]: Ebû Davud, Tirmizî, İbn Mâce ve Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[Tirmizî, Salat 210 (283), c.1, s.207; İbn Mâce, İkametü's-salât 23 (898), c.3, s.149; Ebû Dâvud, Salât 140-141 (850), c.3, s.330. Mütercim]
[75]: İbn Mâce hasen senedle rivâyet etmiştir. Bu duayı İmam Ahmed tercih etmiştir. İshak b. Raheveyh şöyle demiştir: “Namaz kılan kişi, isterse bunu üç defa söyler, isterse Allahümme iğfirlî... duasını okur. Çünkü bunların her ikisi de Hz. Peygamber’in iki secde arasında oturduğunda yaptığı dualar içinde nakledilmiştir. “Mesâilu’l-İmam Ahmed ve İshak b. Raheveyh” adlı kitabında (s.19) bu şekilde gelmiştir.
[Hadisin metninde “Rabbi!رب ” kelimesi, ikinci “iğfir lî اغْفِرْ لِي cümlesinin başında da geçmekte; böylece hadiste iki kez tekrarlanmaktadır. Bkz. İbn Mâce, İkametü's-salât 23 (897), c.3, s.148. Mütercim]
[76]: Ancak bu, bu duaların farz namazlarda da okunmasına engel oluşturmaz. Çünkü farz namaz ile nafile namaz arasında fark yoktur. İmam Şafiî, Ahmed ve İshak böyle söylemiştir. Onlar, bu duanın farz ve nafile namazda okunabileceği görüşündedirler. Bunu Tirmizî nakletmiştir. Ayrıca İmam Tahâvî de “Müşkilü’l-âsâr” adlı kitabında bunun meşru olduğunu söylemiştir. Sağlam düşünce de bu görüşü desteklemektedir. Çünkü namazda zikrin meşru olmayacağı hiçbir rükûn yoktur. Bunun burada da aynı olması gerekir. Bu husus gayet açıktır.
[Tirmizî, Salat 210 (284), c.1, s.207. Mütercim]
[77]: Buhârî, Müslim.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 47 (72), c.2, s.796-797; Müslim, Salat 28 (392), c.3, s.1236. Mütercim]
[78]: Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır. Ziyade Buhârî ve Müslim’e aittir.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 41 (62), c.2, s.790-791; Ebû Dâvud, Salât 143-144 (856-857), c.3, s.343, 349-350. Mütercim]
[79]: Ebû Avâne ve Ebû Davud, iki sahih senedle rivâyet etmiştir. Namazda bu şekilde el kaldırma, İmam Ahmed ve bir rivâyette İmam Şafiî ile İmam Malik’in de görüşüdür. Bkz. Bu kitap, s.151, dipnot: 3
[İbn Mâce, İkametü's-salât 15 (860), c.3, s.101; Ebû Dâvud, Salât 114-115 (723), c.3, s.109-110. Mütercim]
[80]: Buhârî, Müslim.
[Buhârî, Sıfatü's-salat 47, 63 (72, 92-93), c.2, s.796-797, 814-815; Müslim, Salat 28 (392), c.3, s.1236; Nesaî, İftitah 180 (1150), c.1-2, s.648-649; Ebû Dâvud, Salât (744), c.3, s.142-143. Mütercim]
[81]: Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[Ebû Dâvud, Salât 143-144 (857), c.3, s.349-350. Mütercim]
[82]: Ahmed ve Tirmizî rivâyet etmiştir. Tirmizî hadisin sahih olduğunu söylemiştir.
[Tirmizî, Salat 225 (301), c.1, s.217-218; Ebû Dâvud, Salât 143-144 (856), c.3, s.343. Mütercim]
[83]: Ebû Avâne ve Ebû Davud, iki sahih senedle rivâyet etmiştir. Namazda bu şekilde el kaldırma, İmam Ahmed ve bir rivâyette İmam Şafiî ile İmam Malik’in de görüşüdür. Bkz. Bu kitap, dipnot: 441
[Ebû Dâvud, Salât 114-115 (723, 744), c.3, s.109-110, 142-143. Mütercim]
Resulullah (s.a.v.) ardından tekbir getirip, secde ederdi.[1]
Namazı düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emretmiş ve şöyle demiştir:
“Hiç kimsenin namazı...
“Semiallahu limen hamideh” diyerek doğrulmadıkça, sonra “Allahu ekber” deyip, eklemleri yerine oturacak şekilde secde etmedikçe... tamam olmaz.”[2]
“Resulullah (s.a.v.) secde etmek istediği zaman tekbir getirir, [kollarını yanlarından uzaklaştırır,] sonra secde ederdi.”[3]
Secdeye giderken bazen ellerini kaldırırdı.[4]
Eller Üzerine Secdeye Kapanmak
“Resulullah (s.a.v.) secde yaparken dizlerinden önce ellerini yere koyardı.”[5]
Bu şekilde yapılmasını emretmiş ve şöyle buyurmuştur:
“Biriniz secde ettiği zaman deve gibi çökmesin. Yere dizlerinden önce ellerini koysun.”[6]
Resulullah (s.a.v.) yine şöyle buyurmuştur:
“Eller de yüz gibi secde ederler. Biriniz yüzünü secdeye koyduğu zaman ellerini de koysun.
Yüzünü secdeden kaldırdığında ellerini de kaldırsın.”[7]
Resulullah (s.a.v.) secdede avuçları üzerine dayanır, [ellerini açar,]”[8] parmaklarını birleştirir,[9] onları kıbleye doğru çevirirdi.[10]
“Resulullah (s.a.v.) secdedeyken ellerini omuzlarının”,[11] bazen de “kulaklarının hizasında tutardı.”[12] Burnunu ve alnını yere koyardı.[13]
Namazını düzgün kılmayan kişiye şöyle demiştir: “Secde ettiğin zaman, secdeni sağlam bir şekilde yap.”[14]
Bir başka rivayette ise şu şekilde gelmiştir: Resulullah
Resulullah
“Secde ettiğin zaman yüzünü ve ellerini yere öyle koy ki, bütün kemiklerin yerine yerleşip rahat etsin.”[15]
Diğer bir rivayette Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurur:
“Alnını yere koyduğu gibi burnunu da yere koymayanın namazı kabul edilmez.”[16]
“Resulullah (s.a.v.) dizlerini ve ayak parmaklarını da yere sağlamca koyar”,[17] “[ayaklarının ön tarafını ve] ayak parmaklarını kıbleye doğru çevirir”,[18] “topuklarını birleştirir”[19] ve “ayaklarını dik tutardı.”[20] “Ashabına da bu şekilde yapmalarını emrederdi.”[21] Ayak parmaklarını da öne doğru kırardı.[22]
İşte Resulullah’in (s.a.v.) yedi organ bunlardır:
İki el, iki diz, iki ayak, alın ve burun.
Resulullah (s.a.v.) alın ve burnu secdede tek organ olarak kabul eder ve şöyle derdi:
“Ben yedi kemik üzerine secde etmekle emrolundum (bir diğer rivayette: secde etmekle emrolunduk): Alın -eliyle burnuna da işaret etmiştir, iki el (bir diğer rivayette: iki avuç), iki diz ve ayak parmakları. Elbise ve saçımızı toplamamakla[23] da emrolunduk.”[24]
Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“Kul secde ettiği zaman onunla beraber yedi organ da secde eder: Yüzü, avuçları, dizleri ve ayakları.”[25]
Saçları arkadan toplanarak topuz yapılmış bir hâlde namaz kılan kimse[26] hakkında şöyle buyurmuştur:
“Bu adam, elleri arkadan bağlanmış olarak namaz kılan kimseye benzemektedir.”[27]
Resulullah (s.a.v.) şöyle de buyurmuştur:
“Orası şeytanın oturma yeridir.”[28]
Resulullah (s.a.v.) bu sözüyle saçlarının büküm yerini kastediyordu.
Resulullah (s.a.v.) secdede kollarını yere yapıştırmaz,[29] aksine onları yerden kaldırır, arkasından bakıldığında koltuk altlarının beyazlığı görünecek şekilde kollarını böğürlerinden uzak tutardı.”[30] “Kollarını o derece kaldırırdı ki, bir kuzu kollarının altından geçmek istese, geçebilirdi.”[31]
Bazen kollarını o kadar fazla açar, bunda o derece ileri giderdi ki, kimi sahâbîler şöyle derdi:
“Secdeye vardığında kollarını böğürlerinden uzak tutmak için çektiği sıkıntıdan dolayı Rasûlullah’a (s.a.v.) acırdık.”[32]
Resulullah (s.a.v.) bu şekilde yapılmasını emretmiş ve şöyle demiştir:
“Secde ettiğin zaman iki avucunu yere koy ve dirseklerini kaldır.”[33]
Yine şöyle buyurmuştur: “Secdeyi tadil-i erkân üzere yapınız.
Hiçbiriniz kollarını köpeğin yayması (bir diğer rivayette: yaydığı) gibi yaymasın.”[34]
Başka bir rivayette ise şöyle gelmiştir:
“Hiçbiriniz kollarını, köpeğin yere yayması gibi yere yaymasın.”[35] Hz. Peygamber (s.a.v.) yine şöyle buyurmuştur:
“Kollarını sırtlan gibi yere yayma, avuçlarına dayan, kollarını böğürlerinden uzaklaştır.
Böyle yaptığın zaman her organın seninle birlikte secde eder.”[36]
Secdeyi Tam Yapmanın Vücûbu
Resulullah (s.a.v.) rükû ve secdenin tam yapılmasını emretmiş, bu şekilde yapmayanı, bir veya iki hurma yediği hâlde yedikleri açlığını gidermemiş olan aç insana benzetirdi.
Yine bu kimse hakkında şöyle buyurmuştur:
“Bu kimse, en kötü hırsızlardan biridir.”
Rükû ve secdeden belini tam doğrultmayan kimsenin namazının bâtıl olduğuna hükmetmiştir.
Bu konunun ayrıntıları “Rükû” bölümünde geçmişti.
Namazını düzgün kılmayan kişiye de secdesini, bütün organlarını yerine oturacak şekilde yapmasını emretmiştir.
Bu konu da bu bölümün başında geçmişti.
Secdede Kur’an Okumanın Yasaklanması
“Rükû” bölümünde geçtiği üzere Resulullah rükû ve secdelerde Kur’an okumayı yasaklamış, bunlarda çokça dua yapmayı emretmiştir.
Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“Kulun, Rabbine en yakın olduğu an, secdede bulunduğu andır.
Bu yüzden [orada] çokça dua edin.”[37]
Secdeyi Uzatmak
Resulullah (s.a.v.), secdelerini uzunluk olarak, rükûsuna yakın yapardı.
Bazen ortaya çıkan geçici bir sebepten dolayı secdeyi fazla uzatırdı.
Bazı sahâbîler şöyle anlatmışlardır:
“Rasûlullah (s.a.v.) güzdüz namazlarından birinde [öğle veya ikindi namazında] kucağında Hasan veya Hüseyin olduğu hâlde yanımıza geldi.
Resulullah (s.a.v.) öne geçip, çocuğu [sağ ayağının yanına] koyduktan sonra namaz için tekbir aldı ve namaza başladı.
Namazda secdeye vardı ve uzun süre secde de kaldı. [Cemaatin arasından] başımı kaldırıp bakınca çocuğun secde hâlinde bulunan Rasûlullah’ın sırtına bindiğini gördüm.
Secdeme geri döndüm. Rasûlullah (s.a.v.) namazı bitirince insanlar şöyle dedi:
“Ey Allah’ın Rasûlü! Sen [bu] namazda secde yaptın ve bu secdeyi çok uzattın.
Biz, önemli bir şeyin olduğunu yahut sana vahiy geliyor zannettik.”
Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
“Bunların hiçbiri olmadı.
Ancak oğlum beni binek yapmıştı (sırtıma çıkmıştı).
Henüz hevesini almadan kalkmayı istemedim.”[38]
Başka bir hadiste ise şöyle geçmektedir:
“Resulullah (s.a.v.) namaz kılıyordu.
Secde yapınca, Hasan ile Hüseyin sırtına bindi.
Cemaat çocukları engellemek isteyince Resulullah (s.a.v.) engellememeleri için işaret etti.
Namazı bitirince o ikisini kucağına alarak şöyle buyurdu:
“Beni seven bunları da sevsin.”[39]
Secdenin Fazileti
Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
“Ümmetimden olan herkesi kıyamet günü kesinlikle tanırım.”
“Ey Allah’ın Rasûlü! O kadar kalabalığın içinde onları nasıl tanırsın?” dediler. Şöyle buyurdu: “Nişansız simsiyah at sürüsünün içine girsen, orada alnında ve ayaklarında beyazlık bulunan bir at olsa, sürünün içinde bu atı fark etmez miydin?” Soruyu soran kişi: “Elbette fark ederdim.” dedi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Muhakkak ki, ümmetimin de o gün secde etmeleri sebebiyle alınlarında ve abdest almaları sebebiyle de abdest azalarında parlaklık olacaktır.”[40]
Yine Resulullah(s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“Allah, cehennemlik insanlardan dilediği kimselere rahmet etmeyi dilediği zaman meleklere, kendisine ibadet edenleri ateşten çıkarmalarını emreder. Onlar da onları secde izlerinden tanıyarak cehennemden çıkarırlar. Allah secde izinin bulunduğu yeri yakmayı ateşine yasaklamıştır. Böylece onlar cehennmeden çıkarılırlar. Cehennem, insanoğlunun bütün bedenini yakar, sadece secde izinin bulunduğu yeri yakmaz.”[41]
Yere ve Hasıra Secde Etmek
“Resulullah(s.a.v.) genellikle yere secde ederdi.”[42]
“Sahâbe çok sıcak günlerde Rasûlullah ile birlikte namaz kılardı.
Biri, alnını sıcak sebebiyle yere koyamayacak olsa, giysisini yere serer ve onun üzerine secde ederdi.”[43]
Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“…Yeryüzünün tamamı, bana ve ümmetime hem mescit hem de temizleyici kılınmıştır.
Ümmetimden biri namaz vaktine nerede yetişirse, mescidi de temizleyicisi onun yanındadır.
[Benden öncekiler bu konuyu büyütüyorlar ve sadece kilise ve havralarında namaz kılıyorlardı.]”[44]
Resulullah (s.a.v.) bazen çamurlu ve ıslak zemine de secde ederdi.
Böyle bir olay, ramazanın yirmi birinci gecesi sabahında meydana gelmişti.
O sabah yağmur yağmış, mescidin çatısından da içeriye sular akmıştı.
Zaten çatı yapraksız hurma dallarından yapılmıştı.
Bu yüzden Resulullah (s.a.v.) su ve çamur üzerine secde etmişti.
Ebû Saîd el-Hudrî şöyle demiştir:
“Rasûlullah’ın alın ve burnunda su ve çamurun izlerini gözlerimle gördüm.”[45]
“Resulullah (s.a.v.) bazen secde yerine koyduğu küçük namazlık”[46],
“bazen hasır üzerine secde ederdi.”[60]
“Bir defasında uzun süre giyildiği için kararmış olan bu hasır üzerinde namaz kıldı.”[61]
Secdeden Kalkış
“Resulullah (s.a.v.) ardından tekbir getirerek başını secdeden kaldırırdı.”[47]
Namazını düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emrederek, şöyle buyurmuştur:
“Hiç kimsenin namazı... eklemleri yerli yerine oturacak şekilde secde etmedikçe, sonra “Allahu ekber” diyerek secdeden başını kaldırıp düzgün bir şekilde oturmadıkça tamam olmaz.”[48]
“Resulullah (s.a.v.) bazen bu tekbirle beraber ellerini kaldırırdı.”[49]
Sonra “sol ayağını yere yatırarak, [eklemleri iyice yerlerine oturacak şekilde] üzerine otururdu.”[50]
Namazını düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emrederek, şöyle buyurmuştur:
“Secde ettiği zaman secdeni sağlamca yap.
Kalktığında da sol uyluğunun üzerine otur.”[51]
Resulullah (s.a.v.) “otururken sağ ayağını diker,”[52]
“(bu ayağının) parmaklarını da kıbleye doğru çevirirdi.[53]
İki Secde Arasında Dikilerek Oturuş
“Resulullah (s.a.v.) bazen dikilerek [topukları ve ayaklarının ucu üzerine dikilerek] otururdu.[54]
İki Secde Arasındaki Oturuşta Sükûnetin Vücûbu
Resulullah (s.a.v.) iki secde arasında bütün kemikleri iyice yerine yerleşecek şekilde otururdu.[55]
Namazını düzgün kılmayan kişiye bu şekilde yapmasını emretmiş ve şöyle demiştir:
“Bu şekilde yapmadıkça hiçbirinizin namazı tamam olmaz.”[56]
“Bu oturuşunu da secdesine yakın olacak şekilde uzatırdı.”[57] “
Bazen öyle uzun otururdu ki, gören “kesinlikle unuttu” derdi.”[58]
Kaynak:
[1]:Buhârî, Müslim.[Buhârî, Sıfatü's-salat 36, 47 (58, 72), c.2, s.787, 796-797; Müslim, Salat 28 (392), c.3, s.1236. Mütercim]
[2]:Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.[Ebû Dâvud, Salât 143, 144 (857), c.3, s.349,350. Mütercim]
[3]:Ebû Ya’la, “el-Müsned” adlı kitabında (varak, 284/2) sahih bir senedle rivâyet etmiştir. İbn Huzeyme de (1/79/2) başka sahih bir senedle rivâyet etmiştir.
[4]:Nesâî, Dârekutnî ve “el-Fevâid” (1/2/2) adlı kitabında el-Muhallis iki sahih senedle rivâyet etmiştir. El kaldırma konusu on sahâbîden rivâyet edilmiştir. Selef âlimlerinden bir topluluk da bu el kaldırmanın meşru olduğunu söylemiştir. İbn Ömer, İbn Abbas, Hasan Basrî, Tavus, onun oğlu Abdullah, Nafi (İbn Ömer’in azatlı kölesi), Sâlim b. Ömer, Kasım b. Muhammed, Abdullah b. Dinar ve Atâ bunlardan bazılarıdır. Abdurrahman b. Mehdi de şöyle demiştir: “Bu şekilde yapmak sünnettir.” Sünnet imamı Ahmed b. Hanbel de bu şekilde amel etmiştir. Bu aynı zamanda İmam Malik ve İmam Şafiî’nin de görüşüdür.[Nesaî, İftitah 126 (1086), c.1-2, s.620-621. Mütercim]
[5]:İbn Huzeyme (1/76/1) Dârekutnî, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır. Buna ters düşen hadisler sahih değildir. İmam Malik de bu görüştedir. İmam Ahmed’den de buna yakın bir görüş nakledilmiştir. İbnü’l-Cevzî’nin “et-Tahkîk” adlı kitabında da (2/108) böyle geçmektedir. İmam Mervezî de “el-Mesâil” adlı kitabında (1/147/1) sahih bir senedle İmam Evzaî’nin şöyle dediğini nakleder: “Öyle insanlar gördüm ki, namazda dizlerinden önce ellerini yere koyarlardı.”
[6]:Ebû Davud, “el-Fevâid” adlı kitabında (varak, 108/1) Temmâm ve “es-Sünenü’s-suğrâ” ve “es-Sünenü’l-kübrâ” adlı kitaplarında (47/1 - Mekke Kral Abdülaziz Üniversitesi’ndeki fotokopisinden) Nesâî, sahih senedle rivâyet etmiştir. Abdülhak, “el-Ahkâm’ül-kübrâ” adlı kitabında (54/1) hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Yine o, “et-Teheccüd” adlı kitabında da (56/1) şöyle demektedir: “Bu, bir önceki hadisten sened bakımından daha iyidir.” O “bir önceki hadis” sözüyle buna aykırı olan Vâil hadisini kasdetmiştir. Hatta bu hadis, sağlam olan bu hadise ve bundan önceki sahih hadislere ters düşmesinin yanı sıra sened bakımından da sahih değildir. Bu zayıflık, hadisin mânasında da söz konusudur. Nitekim bunu “ed-Daîfe”de (929) ve “İrvâü’l-ğalîl”de (357) açıkladım.
Devenin muhalafeti şöyledir: O çökerken, ellerinden önce dizlerini yere koyar. Devenin ön ayakları onun elleri mesabesindedir. Lisanü’l-Arab vdğ. sözlüklerde bu şekilde açıklanmıştır. Tahâvî de “Müşkilü’l-âsâr” ve “Şerhu Meâni’l-âsâr” adlı kitaplarında böyle demektedir. İmam Kasım es-Serakustî de aynı açıklamayı yapmıştır. İmam es-Serakustî, “Garîbu’l-hadîs” (2/70/1-2) adlı kitabında sahih senedle Ebû Hüreyre’nin şöyle dediğini nakleder: “Kimse serkeş devenin çöküşü gibi oturmasın.” Ardından bu sözünü şöyle açıklar:
“Bu oturuş, secdede meydana gelmektedir. Namaz kılan kimse, serkeş devenin çöküşü gibi bir anda kendini yere atmasın. Bilakis sakin bir hareketle önce ellerini, sonra dizlerini yere koysun. Bu konuda Hz. Peygamber’den konuyu açıklığa kavuşturan bir hadis rivâyet edilmiştir.” Ardından yularıda geçen hadisi nakleder. Ancak İbn Kayyim bu açıklama için tuhaf bir değerlendirmede bulunmuş, şöyle demiştir:
“Bu, aklın almayacağı bir sözdür. Dilbilimciler bunu bu şekilde bilmemektedirler.”
Biraz önce işaret ettiğimiz ve başka kaynaklarda ona karşıt cevaplar bulunmaktadır; oraya bakılabilir. Tüveycirî’ye yazdığım karşıt cevapta konuyu ayrıntılı biçimde ele aldım. Bu cevap yakın zamanda yayınlanacaktır.
[Nesaî, İftitah 128 (1091), c.1-2, s.621-622; Ebû Dâvud, Salât 136, 137 (840), c.3, s.315; Darimî, Salat 74 (1327), c.3, s.133. İbn kayyim'in açıklaması için bkz. “Zadu'l-mead”, c.1, s.262-267. Mütercim]
[7]:İbn Huzeyme (1/79/2), Ahmed ve Serrâc. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır. Hadis, “el-İrvâ”da (313) tahriç edilmiştir.
[8]:Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[9]:İbn Huzeyme, Beyhakî. Hâkim sahih demiş, Zehebî de ona muvafakat etmiştir.
[10]:Beyhakî, sahih senedle rivâyet etmiştir. İbn Ebû Şeybe (1/82/2) ve Serrâc’ın rivâyetinde “parmakların kıbleye doğru tutulması” başka bir rivâyet kanalından gelmektedir.[Buhârî, Sıfatü's-salat 50, 64 (95), c.2, s.804, 816; Ebû Dâvud, Salât 115, 116 (732), c.3, s.125-126. Mütercim]
[11]:Ebû Davud, Tirmizî. İbnü’l-Mülakkin (27/2) hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Hadis, “el-İrvâ”da (309) tahriç edilmiştir. [Tirmizî, Salât 200 (269), c.1, s.200; Ebû Dâvud, Salât 115, 116 (734), c.3, s.129. Mütercim]
[12]:Ebû Davud ve Nesâî, sahih senedle rivâyet etmiştir.[Nesaî, İftitah 11 (889), c.1-2, s.531; Ebû Dâvud, Salât 115, 116 (736), c.3, s.133. Mütercim]
[13]:Ebû Davud, Tirmizî. İbnü’l-Mülakkin (27/2) hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Hadis, “el-İrvâ”da (309) tahriç edilmiştir. [Tirmizî, Salât 200 (269), c.1, s.200; Ebû Dâvud, Salât 115-116, 152-153, 161-162 (734, 894, 911), c.3, s.129, 409, 432-433. Mütercim]
[14]:Ebû Davud ve Ahmed, sahih senedle rivâyet etmiştir.[Ebû Dâvud, Salât 143, 144 (859), c.3, s.355. Mütercim]
[15]:İbn Huzeyme (1/10/1) hasen senedle rivâyet etmiştir.
[16]:Dârekutnî, Taberânî (3/140/1) ve “Ahbaru Asbahan” adlı kitabında Ebû Nuaym rivâyet etmiştir.
[17]:Beyhakî, sahih senedle rivâyet etmiştir. İbn Ebû Şeybe (1/82/2) ve Serrâc’ın rivâyetinde “parmakların kıbleye doğru tutulması” başka bir rivâyet kanalından gelmektedir. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[18]:Buhârî, Ebû Davud. Ziyade, İbn Raheveyh’in “el-Müsned”inde geçmektedir (4/129/2). İbn Sa’d da (4/157) Abdullah b. Ömer’den: “Onun namaz kılarken her tarafının kıbleye doğru dönmesinden hoşlandığını, hatta baş parmağını bile kıbleye doğru çevirdiğini” nakleder.[Buhârî, Sıfatü's-salat 50, 64 (95), c.2, s.804, 816; Ebû Dâvud, Salât 115,116 (732), c.3, s.126. Mütercim]
[19]:Tahâvî, İbn Huzeyme (no: 654) ve Hâkim. Hâkim, hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.
[20]:Beyhakî sahih senedle rivâyet etmiştir.
[21]:Tirmizî, Serrâc. Hâkim, hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.[Tirmizî, Salat 205 (276), c.1, s.204. Mütercim]
[22]:Ebû Davud, Tirmizî, Nesâî ve İbn Mâce. Tirmizî hadisin sahih olduğunu da söylemiştir. [Nesaî, İftitah 138 (1101), c.1-2, s.626; İbn Mâce, İkametü's-salât 72 (1061), c.3, s.372; Ebû Dâvud, Salât 115, 116 (730), c.3, s.119-120;
[23]:Bundan maksat, rükû ve secdeye giderken elbise ve saçın eller ile toplanılmasıdır. “en-Nihâye”.
Ben diyorum ki: Bu yasak, sadece namaz durumuna özgü değildir. Âlimlerin çoğunluğunun kabul ettiği görüşe göre; namazdan önce saç ve elbisesini toplayıp, sonra namaza başlayan kimse de bu yasağın kapsamına girer. Biraz sonra geleceği üzere,Hz. Peygamber’in saçını toplamış bir hâlde namaz kılmayı yasaklaması bu görüşü kuvvetlendirmektedir.
[24]:Buhârî, Müslim. Hadis, “el-İrvâ”da (310) tahriç edilmiştir.[Buhârî, Sıfatü's-salat 56, 57 (83, 84), c.2, s.808-809; Müslim, Salat 227-231 (490), c.3, s.1476-1477. Mütercim]
[25]:Müslim, Ebû Avâne ve İbn Hibbân.[Müslim, Salat (491), c.3, s.1477. Mütercim]
[26]:Müslim, Ebû Avâne ve İbn Hibbân.[Müslim, Salat 232 (492), c.3, s.1480. Mütercim]
[27]:İbnü’l-Esir hadisin yorumunda şöyle demiştir: “Hadisin mânası şudur: Saçları salınmış olarak namaz kıldığında, secde ettiği zaman saçları da yere düşecek ve bu sebeple kişiye onlarla secde etme sevabı verilecektir. Fakat saçlarını topladığında böyle olmayacağı için bunlar secde etmemiş olur. Bu açıdan saçlarını toplayarak namaz kılan kimse, elleri arkadan bağlı bir hâlde namaz kılan kişiye benzetilmiştir. Çünkü secde ettiği zaman elleri yere değmemektedir.”
Ben diyorum ki: Anlaşıldığı üzere, bu hüküm sadece erkeklere özgü olup, kadınları içermemektedir. Şevkânî, Kadı Ebû Bekr İbnü’l-Arabî’den böyle nakletmiştir.[Müslim, Salat 232 (492), c.3, s.1480. Mütercim]
[28]:Ebû Davud, Tirmizî. Tirmizî, hadisin hasen olduğunu; İbn Hibbân ve İbn Huzeyme ise hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Bkz. “Sahîhu Ebî Davud” (653).[Tirmizî, Salat 280 (381), c.1, s.267; Ebû Dâvud, Salât 86, 87 (646), c.2, s.509. Mütercim]
[29]:Buhârî, Ebû Davud.[Buhârî, Sıfatü's-salat 60, (89) c.2, s.811, 812; Müslim, Salat 233- 234 (493-494), c.3, s.1481-1482; Ebû Dâvud, Salât 153, 154 (897, 901), c.3, s.412, 415. Mütercim]
[30]:Buhârî, Müslim. Bkz. Hadis, “el-İrvâ”da (359) tahriç edilmiştir.[Buhârî, Sıfatü's-salat 49 (75), c.2, s.803; Müslim, Salat 235-239 (495-497), c.3, s.1483, 1484. Mütercim]
[31]:Müslim, Ebû Avâne ve İbn Hibbân.[Müslim, Salat 237 (496), c.3, s.1484. Mütercim]
[32]:Ebû Davud ve İbn Mâce hasen senedle rivâyet etmiştir.[Ebû Dâvud, Salât 153-154 (900), c.3, s.414-415; İbn Mâce, İkametü's-salât 20 (886), c.3, s.132. Mütercim]
[33]:Müslim, Ebû Avâne.[Müslim, Salat 234 (497), c.3, s.1482. Mütercim]
[34]:Buhârî, Müslim, Ebû Davud ve Ahmed.[Buhârî, Sıfatü's-salat 60 (89), c.2, s.812; Müslim, Salat 233 (493), c.3, s.1481; Ebû Dâvud, Salât 153, 154 (897, 901), c.3, s.412, 415. Mütercim]
[35]:Ahmed, Tirmizî. Tirmizî hadisin sahih olduğunu söylemiştir.[Tirmizî, Salat 204 (274, 275), c.1, s.203. Mütercim]
[36]:İbn Ahmed, Ebû Davud, İbn Mâce, Dârekutnî, Tahâvî, Bezzâr ve “elKebîr”inde Taberânî yedi sahâbîden rivâyet etmiştir.Bkz.:“Rükû” bölümünde geçen dipnot, s.132.
[37]:Müslim, Ebû Avâne ve Beyhakî. Hadis, “el-İrvâ”da (456) tahriç edilmiştir.[Müslim, Salat 215 (482), c.3, s.1464; Nesaî, İftitah 168 (1137), c.1-2, s.642; Ebû Dâvud, Salât 147-148 (875), c.3, s.377. Mütercim]
[38]:Nesâî, İbn Asâkir (4/257/1-2) ve Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.[Nesaî, İftitah 172 (1141), c.1-2, s.644. Mütercim]
[39]:İbn Huzeyme, “es-Sahîh”inde (887) İbn Mes’ûd’dan hasen bir senedle, Beyhakî de (2/263) mürsel olarak rivâyet etmiştir. İbn Huzeyme bu hadise şu başlığı koymuştur: “Namazda İşaret Edenin Anlaşılacağı Şekilde İşaret Etmesinin Namazı Kesmeyeceğine ve Bozmayacağına Dair Delil”.
Ben diyorum ki: Bu, ehl-i rey’in haram kabul ettiği fıkıhtır. “Sahîhayn”da ve başka hadis kaynaklarında bu konuya ilişkin çeşitli hadisler bulunmaktadır.
[40]:Ahmed sahih senedle rivâyet etmiştir. Tirmizî de hadisin bir parçasını rivâyet etmiş ve sahih olduğunu söylemiştir. Hadis, “es-Sahîha”da tahriç edilmiştir. [Tirmizî, Sefer 424 (604), c.1, s.408. Mütercim]
[41]:Buhârî, Müslim. Hadis, namaz kılan günahkârların cehennemde sonsuza kadar kalmayacaklarına delildir. Tevhidi benimsemiş insan, tembellik ederek namazı bırakacak olsa, onun durumu da budur; o da cehennemde ebediyen kalmaz. Bu konuda sahih rivâyetler vardır. Bkz. “es-Sahîha” (2054).
[Buhârî, Sıfatü's-salat 48 (74), c.2, s.799-800; Müslim, İman (182). Mütercim]
[42]:Çünkü Hz. Peygamber’in (s.a.v.) mescidi hasır ve benzeri şeylerle döşeli değildi. Mescidin bu yapısını anlatan pek çok hadis vardır. Bundan sonraki hadis ve birazdan gelecek olan Ebû Saîd hadisi bunlardan birkaçıdır.
[43]:Müslim, Ebû Avâne. [Buhârî, Salât 23 (37), c.1, s.479, Mevâkît 11 (19), c.2, s.611, Amel fi's-Salât 9 (12), c.3, s.1146; Müslim, Mesâcid 191 (620), c.3, s.1785; Ebû Dâvud, Salât 92 (660), c., s.21; Tirmizî, Sefer 408 (581), c.1, s.396-397; Nesâî, İftitah 149 (1116), c.1-2, s.631; İbn Mâce, İkâmetu's-salât 64 (1033), c.3, s.337. Mütercim]
[44]:Ahmed, Serrâc ve Beyhakî sahih senedle rivâyet etmiştir.
[45] Buhârî, Müslim.[Buhârî, Sıfatü's-salat 70 (102), c.2, s.823; Müslim, Sıyam (1167); Nesaî, İftitah 132 (1095), c.1-2, s.623. Mütercim]
[46] Buhârî, Müslim. Hadiste geçen "küçük namazlık"tan (humre) maksat, namaz kılanın secde yerine serdiği, alnını koyabileceği kadar büyüklükte, hasırdan veya kumaştan yapılmış sergidir. Bundan daha fazla veya azı hamre olarak isimlendirilmez. Bkz.: “en-Nihâye”. [Hadisin Arapça metninde geçen humre Taberî'ye göre; küçük namazlıktır. Secde esnasında el ve yüzü yerin sıcağından veya soğuğundan korumak için yere serilmektedir. Bu küçük namazlık (humre), büyük olursa, hasır adını alır. (Bkz. Ebu Davud, c.3, s.17).[Buhârî, Hayız, 31 (37), Salat 19, 21 (31, 33) c.1, s.425, 475, 477; Müslim, Mesâcid 270 (513), c.4, s.1909; Nesâî, Mesâcid 44 (738), c.1-2, s.444; Ebû Dâvud, Salât 90 (656), c.3, s.17. Mütercim]
[47]:Müslim, Ebû Avâne.[Buhârî, Salat 20 (32), c.1, s.476; Müslim, Salat 284 (519), c.3, s.1526; Mesâcid 266, 271 (658, 661), c.4, s.1904, 1909; İbn Mâce, İkametü's-salât 63 (1029), c.3, s.334; Ebû Dâvud, Salât 91 (657, 659), c.3, s.18, 20. Mütercim]
[48]:Buhârî, Müslim. Hadis, bir şeyin üzerine oturmanın onu giymek gibi olduğunu göstermektedir. Bu ise, ipek üzerine oturmanın da haram olduğuna delildir. Zira “Sahîhayn”da ve başka hadis kaynaklarında ipeğin giyilmesi yasaklanmıştır. Hatta “Sahîhayn”da ipek kumaş üzerine oturmayı yasaklayan açık hadisler vardır. Bunun mübah olduğunu söyleyen âlimlere aldanma. [Buhârî, Salat 20 (32), c.1, s.476; Müslim, Mesâcid 266 (658), c.4, s.1905; Nesaî, İmamet 19 (801), c.1-2, s.482-483; Ebû Dâvud, Salât 70 (612), c.2, s.466. Mütercim]
[49]:Buhârî, Müslim.[Buhârî, Sıfatü's-salat 63 (92, 93), c.2, s.814-815; Müslim, Salat 33 (393), c.3, s.1239. Mütercim]
[50]Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.[Ebû Dâvud, Salât 143-144 (857, 858), c.3, s.349-352. Mütercim]
[51]:Ahmed ve Ebû Davud, sahih senedle rivâyet etmiştir. Burada ve her tekbirde ellerin kaldırılacağı, İmam Ahmed’in görüşüdür. İbn Kayyim, “el-Bedâi” adlı kitabında (4/89) şöyle demektedir: “el-Esrem (“el-Asl”da: İbnü’l-Esrem) ondan (Ahmed’den) şöyle nakletmiştir: “Ahmed’e namazda elleri kaldırma konusu soruldu; şöyle cevap verdi: “Her eğilmede ve doğrulmada kaldırılır.” Esrem dedi ki: “Ben, Ebû Abdullah’ın (İmam Ahmed’in) namaz kılarken her eğilmesinde ve doğrulmasında ellerini kaldırdığını gördüm.”
İbnü’l-Münzir ve Şafiî âlimlerden Ebû Ali de böyle demiştir. Bu aynı zamanda İmam Malik ve İmam Şafiî’nin de görüşüdür. “Tarhu’t-tesrib”de de böyle geçmektedir. Bu kitapta namazda ellerin kaldırılacağı Enes, İbn Ömer, Nafi, Tavus, Hasan Basrî, İbn Sirîn ve Eyyub es-Sahtiyânî’den sahih olarak nakledilmiştir. Aynı şekilde İbn Ebû Şeybe de “el-Musannef” adlı kitabında (1/106) adı geçen kişilerden sahih senedlerle nakletmiştir.Ebû Dâvud, Salât 114-115 (723), c.3, s.109-110. Mütercim][65] Buhârî, “Cüz’ü raf’il-yedeyn” adlı kitabında ve Ebû Davud sahih senedle rivâyet etmiştir. Hadisi, Müslim ve Ebû Avâne de rivâyet etmiştir. Hadis, “el-İrvâ”da (316) tahriç edilmiştir. Müslim, Salat 240 (488), c.3, s.1486; Ebû Dâvud, Salât 121-122 (783), c.3, s.213. Mütercim]
[52]:Ahmed ve Ebû Davud sahih senedle rivâyet etmiştir.Ebû Dâvud, Salât 143-144 (859), c.3, s.354-355. Mütercim]
[53]:Buhârî, Beyhakî.[Buhârî, Sıfatü's-salat 64 (94, 95), c.2, s.815-816; Müslim, Salat 240 (488), c.3, s.1486; Tirmizî, Salat 205 (276), c.1, s.204; Nesaî, İftitah 185-187 (1157-1159), c.1-2, s.652-653. Mütercim]
[54]:Nesâî sahih senedle rivâyet etmiştir.[Buhârî, Sıfatü's-salat 50, 64 (95), c.2, s.804; Nesaî, İftitah 186 (1158), c.1-2, s.652; Ebû Dâvud, Salât 115-116 (732, 734), c.3, s.1125-1126, 1129. Mütercim]
[55]:Müslim, Ebû Avâne, “Ebû Zübeyr’in Cabir’den Rivâyet Ettikleri” adlı kitabında (no: 104-106) Ebû’ş-Şeyh ve Beyhakî rivâyet etmiştir. Ancak İbn Kayyim, yanılmış ve Hz. Peygamber’in iki secde arasında sağ ayağı dikip sol ayağın üzerine oturduğunu söyledikten sonra şöyle demiştir: “Resûlullah’ın burada bundan başka şekilde oturduğu bilinmemektedir.” [Zadu'l-mead, c.1, s.273. Mütercim]
Ben diyorum ki: Hz. Peygamber’in dikilerek oturduğunu İbn Abbas’tan Müslim, Ebû Davud, Tirmizî ve başkaları rivâyet etmişler ve Tirmizî bu hadis için sahih demişken bu iddia nasıl doğru olabilir?! Bkz.: “es-Sahîha” (383). Bu hadisi, Beyhakî de İbn Ömer’den hasen senedle rivâyet etmiş; İbn Hacer bu hadisin sahih olduğunu söylemiştir. Ebû İshak el-Harbî de “Garib’ul-hadis” adlı kitabında (c. 5/12/ 1) Tavus’tan, onun İbn Ömer ve İbn Abbas’ı namazda dik otururken gördüğünü rivâyet eder. Bu rivâyetin senedi sahihtir. Allah İmam Malik’e rahmet etsin, o şöyle demiştir: “Şu kabrin sahibi hariç her birimiz itiraz etmiş ve itiraz edilmişizdir.” O bunu söylerken, Hz. Peygamber’in (s.a.v.)’in kabrine doğru işaret ediyordu. Sahâbîlerden ve tabiînden bir topluluk da bu sünnetle amel etmiştir. Bu konuyu “el-Asl”da ayrıntılı biçimde ele aldım.
Ben diyorum ki: “Teşehhüd Oturuşu” konusunda anlatılacağı üzere bu, yasaklanmış olan dikilerek oturuştan farklıdır.[Müslim, Mesâcid 32 (536), c.3, s.1570-1571; Tirmizî, Salat 209 (282), c.1, s.206; Ebû Dâvud, Salât 138-139 (845), c.3, s.321. Mütercim] [56]:Ebû Davud ve Beyhakî sahih senedle rivâyet etmiştir.[Nesaî, Sehv 67 (1313), c.3-4, s.88-89; Ebû Dâvud, Salât 115-116, 143-144 (734, 863), c.3, s.129, 360. Müter71m]
[56]:Ebû Davud, Hâkim. Hâkim hadisin sahih olduğunu söylemiş; Zehebî de bu görüşünde ona katılmıştır.[Müslim, Salat 45 (397), c.3, s.1258; Nesaî, İftitah 7 (884), c.1-2, s.528; Ebû Dâvud, Salât 143-144 (856-858), c.3, s.343, 349-352; Darimî, Salat 78 (1335), c.3, s.140. Mütercim]
[57] Buhârî, Müslim.[Buhârî, Sıfatü's-salat 40, 46 (61, 70), c.2, s.790, 795; Müslim, Salat 193-194 (471), c.3, s.1445-1446; Nesaî, İftitah 114 (1065), c.1-2, s.612; Ebû Dâvud, Salât 142-143 (852, 854), c.3, s.333, 337-338. Mütercim]
[58]:Buhârî, Müslim. İbn Kayyim şöyle demiştir: “Sahâbe dönemi son bulduktan sonra insanlar bu sünneti terk ettiler. Ancak sünnetle hükmedip, ona aykırı olana iltifat etmeyen kişi, bu sünnete ters düşen uygulamalara aldırmaz.”[Buhârî, Sıfatü's-salat 59 (88), c.2, s.811; Müslim, Salat 195 (472), c.3, s.1472. Mütercim] Hadislerle Resulullah'in Namaz Kılma Şekli Secdede Yapılan Dua ve Zikirler Yazarı Muhammed Nâsıruddin el-Elbânî Yayına Hazırlayan Osman Arpaçukuru BEKA YAYINLARI
SECDE VE RUKU
Ebu Hureyre (r.a.) şöyle anlattı:
Bir gün Allah Resulü (a.s.) bize namaz kıldırdı. Sonra namazdan çıkınca şunları söyledi:
"Ey falanca! namazını niye güzel kılmazsın? Namaz kılan kimse, namaz kıldığı zaman nasıl namaz kıldığına bakmaz mı? Çünkü namaz kılan, ancak kendisi için namaz kılar. Vallahi ben önümden gördüğüm gibi muhakkak arkamdan da görürüm (yahut: Önümdekini gördüğüm gibi arkamdakini de muhakkak görürüm)."
Sahih-i Müslim'deki hadis numarası: 642
Enes b. Malik'in (r.a.) naklettiğine göre:
Hz. Peygamber (a.s.) şöyle buyurdu: "Rükuyu ve sücudu dosdoğru yapınız.
Vallahi ben sizi rüku ettiğiniz ve secdeye vardığınız zaman arkamda iken de (yahut: sırtımın arkasından da) muhakkak görüyorum."
Sahih-i Müslim'deki hadis numarası: 644
Ebu Hureyre'nin (r.a.) naklettiğine göre:
Hz. Muhammed (a.s.) şöyle buyurdu:
"Namazda başını imamdan evvel kaldıran kimse, Allah'ın onun başını eşek başına dönüştürmeyeceğinden emin olamaz" buyurdu.
Sahih-i Müslim'deki hadis numarası: 647[1]
253- Abdullah b. Mes’ûd (r.a.)’den rivâyete şöyle demiştir:
“Rasûlullah (s.a.v.), Ebû Bekir ve Ömer namazda iniş ve kalkışlarda yani kıyam ve kuud’ta tekbîr alırlardı.”
(Dârimî, Salat: 41; Ebû Dâvûd, Salat: 115)[2]
254- Ebû Hüreyre (r.a.)’den rivâyete göre, şöyle demiştir:
“Rasûlullah (s.a.v.) kıyamdan rükû’a giderken tekbîr alırdı.”
(Ebû Dâvûd, Salat: 115; Dârimî, Salat: 40)[3]
255- Sâlim (r.a.)’in babasından rivâyete göre, şöyle demiştir:
“Rasûlullah (s.a.v.)’i gördüm namaza başlarken, rükû’a giderken ve ruk’u’dan kalkarken ellerini omuzları hizasına kadar kaldırırdı. İbn ebî Ömer kendi rivâyetinde şu ilaveyi yaptı: “İki secde arasında ellerini kaldırmazdı.”
(Ebû Dâvûd, Salat: 115; Dârimî, Salat: 40)[4]
257- Abdullah b. Mes’ûd (r.a.)’den rivâyete göre, şöyle demiştir:
“Size Rasûlullah (s.a.v.)’in namazı gibi bir namaz kıldırayım mı? dedi ve namaz kıldı sadece başlangıç tekbîrinde ellerini kaldırdı.”
(Nesâî, İftitah: 1; Ebû Dâvûd, Salat: 116)
258- Ömer b. Hattâb (r.a.)’den rivâyete göre, şöyle demiştir:
“Ruku anında elleri dizlere tutmak sünnet kılınmıştır, sizde rükû’da ellerinizi dizlerinize tutunuz.”
(Nesâî, Tatbik: 93; Ebû Dâvd, Salat: 145)[5]
259- İbn Abbâs (r.a.)’den rivâyete göre, şöyle diyor:
Biz önceleri rükû’da değişik bir şekil yapardık sonra bize bu şekil yasaklandı ve ellerimizi dizlerimiz üzerine koymamız emredildi.
(Nesâî, İftitah: 93; Buhârî, Sıfatıssalat: 37)[6]
260- Sehl b. Sa’d (r.a.)’den rivâyete göre, şöyle demiştir:
Ebû Humeyd, Ebû Üseyd, Sehl b. Saîd ve Muhammed b. Mesleme bir araya gelip Rasûlullah (s.a.v.)’in kıldığı namazından bahsettiler,
Ebû Humeyd dedi ki: Rasûlullah (s.a.v.)’in kıldığı namazı en iyi bileniniz benim,
“Rasûlullah (s.a.v.) rükû’a vardığında diz kapaklarını tutar gibi gibi ellerini diz kapakları üzerine koydu ellerini gererek koltuklarından araladı.”
(Buhârî, Sıfat-ıs Salat: 39; Nesâî, İftitah: 93)[7]
Kaynak:
[1]:el lulu vel mercan buhari ve müslim ittifak ettikleri hadisler Muhammed Fuad Abdulbaki ..:Namaz Bölümü
[2]:Tirmiz Sunen-i Tercume Abdullal Parlayan..:Namaz Bölümleri..Bölüm: 188 RüKû’A GİDERKEN ELLERİ KALDIRMAK
[3]:Tirmiz Sunen-i Tercume Abdullal Parlayan..:Namaz Bölümleri..Bölüm: 189 RÜKÛ’A GİDERKEN TEKBÎR ALMAK
[4]:Tirmiz Sunen-i Tercume Abdullal Parlayan..:Namaz Bölümleri..:Bölüm: 190 RÜKÛ’A GİDERKEN ELLERİ KALDIRMAK
[5]:Tirmiz Sunen-i Tercume Abdullal Parlayan..:Namaz Bölümleri..:Bölüm: 191 SADECE NAMAZA BAŞLARKEN ELLERİN KALDIRILMASI
[6]:Tirmiz Sunen-i Tercume Abdullal Parlayan..:Namaz Bölümleri..:Bölüm: 192 RÜKÛ’ ANINDA ELLERİ DİZLER ÜZERİNE KOYMAK
[7]:Tirmiz Sunen-i Tercume Abdullal Parlayan..:Namaz Bölümleri..:Bölüm: 193 RÜKÛ’DA KOLLARI KOLTUKTAN AYIRMAK
SECDE VE RUKU'DA DUA
3493- Âişe (r.anha)’dan rivâyet edilmiştir, dedi ki:
Peygamber (s.a.v)’in yanı başında uyumakta idim.
Geceleyin onu yanımda bulamadım elimle araştırdığımda elim ayaklarına dokundu secde vaziyetinde idi, şöyle duâ etmekte idi:
“Gazabından hoşnutluğuna, cezalandırmandan bağışlanmana sığınırım, seni, nasıl öveceğimi bilemem sen kendini övdüğün gibisin.”
(Müslim, Salat: 27)[1]
262- Huzeyfe (r.a.)’den rivâyet edilmiştir:
“Rasûlullah (s.a.v.) ile birlikte namaz kılmıştı.
Rasûlullah (s.a.v.) rükû’da “Subhane Rabbiyelazim” secdelerinde ise;
“Subhane Rabbiyel A’la” derdi.
Okuması anında rahmet ayeti gelince duraklar ve Allah’tan rahmetini isterdi, azab ayetine gelince de duraklar ve Allah’a sığınırdı.”
(Buhârî, Sıfat-ıs Salat: 42; Nesâî, İftitah: 102)[2]
264- Ali b. ebî Talib (r.a.)’den rivâyet edilmiştir:
“Rasûlullah (s.a.v.) ipekli ve sarıya boyanmış elbise giymekten,
altın yüzük kullanmaktan ve rükû’da Kur’ân okumaktan yasakladı.”
(Müslim, Salat: 41; Nesâî, İftitah: 97)
İbnu Abbâs (radıyallâhu anhümâ) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Haberiniz olsun,
ben rükü ue secde hâlinde Kur'ân okumaktan men edildim.
Öyleyse rüküda Rabb Teâlâ'yı tâzim edin,
secdede ise dua etmeye gayret edin, (zira secdede iken yaptığınız dua) icâbet edilmeye lâyıktır."
Müslim, Salât 207 (479); Ebü Dâvud, Salât 152, (876); Nesai, İftitâh 98, (2,189).[3]
1433. Âişe radıyallahu anhâ şöyle dedi:
Bir gece Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem'in yanımda olmadığını farkettim,
karanlıkta el yordamıyla bakınmaya çalıştım. Bir de baktım ki, rükûda -veya secde halinde-:
"Sübhâneke ve bi-hamdik, lâ ilâhe illâ ente:
Ben seni ulûhiyyet makamına yakışmayan sıfatlardan tenzih eder ve sana hamdederim.
Senden başka ibadete lâyık ilâh yoktur" diyezikrediyor.
Müslim, Salât 221.
1432.Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem secdede şöyle dua ederdi:
"Allâhümmağfirlî zenbî küllehû, dikkahû ve cillehû, ve evvelehû ve âhirehû, ve alâniyetehû ve sirrehû
Allahım! Günahımın hepsini, küçüğünü, büyüğünü, öncesini, sonrasını, açığını, gizlisini bana bağışla!"
Müslim, Salât 219. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Salât 148
Diğer bir rivayete göre şöyle dedi:
(Onu araştırırken) elim ayağının tabanına temas etti.
Secde vaziyetinde iki ayağını da dikmiş şöyle diyordu:
"Allâhümme innî eûzü bi-rızâke min sahatik, ve bi-muâfâtike min ukûbetik, ve eûzü bike minke, lâ
uhsî senâen aleyke, ente kemâ esneyte alâ nefsike:
Allahım! Senin gazabından rızâna, azâbından affına sığınırım. Ben senden sana sığınırım. Ben seni lâyık olduğun şekilde medh ü senâ edemem. Sen kendini nasıl medh ü senâ etmişsen öylesin. "
Müslim, Salât 222. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Salât 148; Nesâî, Tatbîk 71, İsti'âze 62
261- İbn Mes’ûd (r.a.)’den rivâyete göre,
Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“Sizden biriniz rükû’a varınca rükû’ halinde iken üç sefer;
“Sübhane Rabbiyelazim” derse yaptığı rükû’ tamam olur, bu en azıdır.
Secdeye varınca secdelerinde de üç kez
“Sübhane Rabbiyel a’la derse secdeleri
tamam olmuş olur, buda en az söylenmesi gereken miktarıdır.”
(Buhârî, Sıfat-ıs Salat: 42; Nesâî, İftitah: 102)[4]
İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Sizden biri rükü edince üç kere
"Sübhâne rabbiyel azim
(Büyük Rabbim (her çeşit kusurdan) münezzehdir" desin.
Bu, en az miktardir.
Secde yapınca da üç kere
"Sübhane Rabbiye'l a'lâ
(Ulu Rabbim (her çeşit kusurdan) münezzehdir" desin.
Bu da en az miktardır."
Ebu Dâvud, Salât 154, (886); Tirmizi, Salât 194, (261).
Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor:
"Resullulah (aleyhissalatu vesselâm) rüküsunda ve secdelerinde şu duayı çokca okurdu:
"Sübhânekallâhümme Rabbenâ ve bi-hamdike, Allahümmağfirli.
(Allah'ım, seni takdis ve tenzih ederim. Rabbimiz! Takdisimiz hamdinledir. Ey Allahım, beni mağfiret et.)"
Bu duayı okumakla Kur'ân'a yani Kur'ân'ın: "Rabbini hamd ile tesbih et" (Nasr 3) âyetine uyuyordu."
Buhâri, Ezân 123, 139, Meğâzi 50, Tefsir, İzâcâe nasrullahi ve'l-Feth; Müslim, Salât 217, (484);
Ebü Dâvud, Salât 152, (877); Nesâi, İftitâh 153, (2, 219).
Müslim, Ebu Dâvud ve Nesâi'de gelen bir rivâyette şöyle denir:
"Resüllullah (aleyhissalatu vesselâm) rükü ve secdesinde şöyle derdi:
"Subbühun kuddüsün Rabbü'l-melaiketi ver-Rühi,
(Münezzehsin, mükaddessin, meleklerin ve Ruh'un Rabbisin)".
Muvatta, Tirmizi ve Ebu Davud'un bir rivâyetinde şöyle denir:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)'ı yatakta kaybettim ve araştırdım, derken elim ayağının altına rastladı. Secdede idi ve:
"Allahümme inni eüzu bi-rızâke min sahtike ve eüzu bi-muâfâtike min ukübetike ve eüzu bike minke Lâ uhsi senâen aleyke.
Ente kemâ esneyte alâ nefsike.
(Allahım! Senin rızanı şefaatçi kılarak öfkenden sana sığınıyorum. Affını şefaatçi yaparak cezandan sana sığınıyorum. Senden de sana sığınıyorum. Sana layık olduğun senâyı yapamam. Sen kendini sena ettiğin gibisin)" diyordu."
Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) secde ettiği vakit şöyle dua okurdu:
"Allamumme leke secddü vebike amentu veleke eslemtü secede vechiye lil lezi halaahu ve
savvarahu veşakka semahu ve basarahu tebarekallahu ehsenul haligun.:
"Allahım sana secde ettim, sana inandım, sana teslim oldum.
Yüzüm de, kendisini yaratıp şekillendiren, ona kulak, göz takan yaratanına secde etmiştir.Yaratanların en güzeli Allah ne yücedir" (Hacc 14).
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın teşehhüdle selam arasında okuduğu en son duası:
"Allahümmağfir li mâ kaddemtü ve mâ ahhartü ve ma esrertü ve mâ a'lentü ve ma esreftü ve mâ ente a'lemu bihi minnî ente'l-mukaddim ve ente'l-muahhir. Lâ ilâhe illâ ente.
(Allahım, geçmiş ömrümde yaptıklarımı, gelecekte yapacaklarımı, gizli işlediklerimi, aleni yaptıklarımı, israflarımı, benim bilmediğim fakat senin bildiğin kusurlarımı affet. İlerleten sen, gerileten de sensin, senden başka ilah yoktur)".
Müslim, Salâtul-Müsâfirin 201, (771), Tirmizi, Daavât 32, (3417, 3418, 3419); Ebü Dâvud, Salât 121, (760); Nesâi, İftitâh 17, (2,130).
sübhanezil ceberut vel melekut vel kibriyayi vel azamne
kudret,hükümranlık,büyüklük ve azamet sahibi Allah tüm noksanlıktan tenzih ederim.
Ebudavud-1/230[5]
1431. Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Kulun Rabbine en yakın olduğu hal secde halidir. İşte bu sebeple secdede çok dua etmeye bakın!"
Müslim, Salât 215. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Salât 148; Nesâî, Tatbîk 78
1432.Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre
Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem secdede şöyle dua ederdi:
"Allâhümmağfirlî zenbî küllehû, dikkahû ve cillehû, ve evvelehû ve âhirehû, ve alâniyetehû ve sirrehû:
Allahım! Günahımın hepsini, küçüğünü, büyüğünü, öncesini, sonrasını, açığını, gizlisini bana bağışla!"
Müslim, Salât 219. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Salât 148
1433. Âişe radıyallahu anhâ şöyle dedi:
Bir gece Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem'in yanımda olmadığını farkettim,
karanlıkta el yordamıyla bakınmaya çalıştım. Bir de baktım ki, rükûda -veya secde halinde-:
"Sübhâneke ve bi-hamdik, lâ ilâhe illâ ente:
Ben seni ulûhiyyet makamına yakışmayan sıfatlardan tenzih eder ve sana hamdederim.
Senden başka ibadete lâyık ilâh yoktur" diyezikrediyor.
Müslim, Salât 221.
Diğer bir rivayete göre şöyle dedi:
(Onu araştırırken) elim ayağının tabanına temas etti.
Secde vaziyetinde iki ayağını da dikmiş şöyle diyordu:
"Allâhümme innî eûzü bi-rızâke min sahatik, ve bi-muâfâtike min ukûbetik, ve eûzü bike minke, lâ uhsî senâen aleyke, ente kemâ esneyte alâ nefsike:
Allahım! Senin gazabından rızâna, azâbından affına sığınırım. Ben senden sana sığınırım. Ben seni lâyık olduğun şekilde medh ü senâ edemem. Sen kendini nasıl medh ü senâ etmişsen öylesin. "
Müslim, Salât 222. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Salât 148; Nesâî, Tatbîk 71, İsti'âze 62[6]
Aişe (radıyallâhu anhâ) anlatıyor:
"Resullulah (aleyhissalatu vesselâm) rüküsunda ve secdelerinde şu duayı çokca okurdu:
"Sübhânekallâhümme Rabbenâ ve bi-hamdike, Allahümmağfirli.
(Allah'ım, seni takdis ve tenzih ederim. Rabbimiz! Takdisimiz hamdinledir. Ey Allahım, beni mağfiret et.)"
Bu duayı okumakla Kur'ân'a yani Kur'ân'ın: "Rabbini hamd ile tesbih et" (Nasr 3) âyetine uyuyordu."
Buhâri, Ezân 123, 139, Meğâzi 50, Tefsir, İzâcâe nasrullahi ve'l-Feth; Müslim, Salât 217, (484);
Ebü Dâvud, Salât 152, (877); Nesâi, İftitâh 153, (2, 219).
Müslim, Ebu Dâvud ve Nesâi'de gelen bir rivâyette şöyle denir:
"Resüllullah (aleyhissalatu vesselâm) rükü ve secdesinde şöyle derdi:
"Subbühun kuddüsün Rabbü'l-melaiketi ver-Rühi,
(Münezzehsin, mükaddessin, meleklerin ve Ruh'un Rabbisin)".
Muvatta, Tirmizi ve Ebu Davud'un bir rivâyetinde şöyle denir:
"Resülullah (aleyhissalatu vesselâm)'ı yatakta kaybettim ve araştırdım, derken elim ayağının altına rastladı. Secdede idi ve:
"Allahümme inni eüzu bi-rızâke min sahtike ve eüzu bi-muâfâtike min ukübetike ve eüzu bike minke Lâ uhsi senâen aleyke.
Ente kemâ esneyte alâ nefsike.
(Allahım! Senin rızanı şefaatçi kılarak öfkenden sana sığınıyorum. Affını şefaatçi yaparak cezandan sana sığınıyorum. Senden de sana sığınıyorum. Sana layık olduğun senâyı yapamam. Sen kendini sena ettiğin gibisin)" diyordu."
İbnu Mes'ud (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki:
"Sizden biri rükü edince üç kere "Sübhâne rabbiyel azim
(Büyük Rabbim (her çeşit kusurdan) münezzehdir" desin.
Bu, en az miktardir.
Secde yapınca da üç kere
"Sübhane Rabbiye'l a'lâ
(Ulu Rabbim (her çeşit kusurdan) münezzehdir" desin.
Bu da en az miktardır."
Ebu Dâvud, Salât 154, (886); Tirmizi, Salât 194, (261).
Ali (radıyallâhu anh) anlatıyor:
"Hz. Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm) secde ettiği vakit şöyle dua okurdu:
"Allahım sana secde ettim, sana inandım, sana teslim oldum.
Yüzüm de, kendisini yaratıp şekillendiren, ona kulak, göz takan yaratanına secde etmiştir. Yaratanların en güzeli olan Allah ne yücedir" (Hacc 14).
Resülullah (aleyhissalâtu vesselâm)'ın teşehhüdle selam arasında okuduğu en son duası:
"Allahümmağfir li mâ kaddemtü ve mâ ahhartü ve ma esrertü ve mâ a'lentü ve maesreftü ve mâ ente a'Iemu bihi minnî ente'l-mukaddim ve ente'l-muahhir. Lâ ilâhe illâ ente.
(Allahım, geçmiş ömrümde yaptıklarımı, gelecekte yapacaklarımı, gizli işlediklerimi, aleni yaptıklarımı, israflarımı, benim bilmediğim fakat senin bildiğin kusurlarımı affet. İlerleten sen, gerileten de sensin, senden başka ilah yoktur)".
Müslim, Salâtul-Müsâfirin 201, (771), Tirmizi, Daavât 32, (3417, 3418, 3419); Ebü Dâvud, Salât 121, (760); Nesâi, İftitâh 17, (2,130).[7]
Kaynak:
[1]:Sunen-i Tirmizi:Tercüme Abdullah Parlıyan:Dua...: bölüm: 76 Ø Rasûlullah (s.a.v.) secdede nasıl duâ ederdi?
[2]:Tirmiz Sunen-i Tercume Abdullal Parlayan..:Namaz Bölümleri..:Bölüm: 194 RÜKÛ’ VE SECDELERDE OKUNACAK DUALAR
[3]:Tirmiz Sunen-i Tercume Abdullal Parlayan..:Namaz Bölümleri..:Bölüm: 195 RÜKÛ’ VE SECDELERDE KUR’ÂN OKUNMAZ
[4]:Muvahhid 1.16 İslam Kütüb Hanesi Riyazussalihin
[5]:DUANIN FAZİLETİ VE VAKTİ KutubuSitte7300
[6]:Muvahhid 1.16 İslam Kütüb Hanesi Riyazussalihin
[7]:DUANIN FAZİLETİ VE VAKTİ KutubuSitte7300
Konularına Göre Hadis Meali veya Konularına Göre Hadis Fihristi Okuyabilir, bilgisayarınıza indirebilir
("RAR" İndir Linki), ödev ve tezlerinizde kullanabilir ve siteyi referans göstermek ve
değiştirmemek koşuluyla site ve bloglarınızda yayınlayabilir ve kopyalayıp, çoğaltabilirsiniz. v..d.. Download / İndirdikten Sonra Üçretsiz Dağıtabilirsiniz..
 En iyi Bilgi Dünya ve Ahiret Saadeti Sağlayan Bilgidir Eraykitap ilmin kisa yolu
سُبْحاَنَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ، أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُكَ وَأَتُوبُ إِلَيْكَ
|
