Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem: "Kendisinde hades vâkı` olan kimsenin namazı (o kimse) abdest almadıkça kabûl olunmaz." buyurdu. -Hadramevt ahâlîsinden biri: "Yâ Ebâ Hüreyre, hades nedir?" diye sordu. "Sessiz veya sesli yel." cevâbını verdi.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`den işitdim, buyuruyordu ki "Benim ümmetim Kıyâmet gününde (bedenlerindeki) abdest âsârından dolayı yüzü nurlular, elleri, ayakları segililer diye (mevkıf-i hesâba veya mîzan başına) çağrılacaklardır." Ebû Hüreyre: "Artık bu parlaklığını daha ziyâde uzatmak herhanginizin elinden gelirse yapsın." demiş.

Müşârün-ileyh namazda iken kendisinde bir şey (yâni hades) vukûunu hayâl eden kimsenin hâlini Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`e arzetmiş. (Resûlu`llâl salla`llâhu aleyhi ve sellem de): "Bir ses veya bir koku duymadıkca (namazdan) çıkmasın." buyurmuş.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem (bir gece) uyudu, hattâ horladı bile. Ondan sonra abdest almaksızın namaz kıldı. (Bu sözü) İbn-i Abbâs radiya`llâhu anhümâ`nın: "Uzanıp horla(yacak kadar uyu)dı. Ondan sonra kalkıp namaz kıldı." tarzında söylediği de rivâyet olunuyor.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem Arefeden döndü. Caddeye girince inip su döktü. Ondan sonra abdest aldı. Şu kadar ki, bu abdesti hafif aldı. "Namaz mı kılacaksın? Yâ Resûlâ`llâh" diye sordum. "Namaz ileride (kılınacak)." buyurdu. Yine bindi. Müzdelife`ye varınca inip abdest aldı. Lâkin (bu sefer) abdesti (daha) uzunca tuttu. Sonra namaz ikâme edildi de Akşam namazını kıldırdı. Ondan sonra herkes devesini kendi durağında çökertti. Sonra Yatsı namazı ikâme edildi. (Yine) namazı kıldırdı. Ve iki namaz arasında (hiçbir namaz) kılmadı.

Müşârün-ileyh (bir def`a) abdest aldı da yüzünü yıkadı. Şöyle ki, bir avuç su alıp ağzını çalkaladı ve burnuna çekti. Sonra bir avuç su alıp onunla ve şöylece (yâni sağ avucunu) diğer avucu ile birleştirip yüzün yıkadı. Yine bir avuç su alıp sağ elini (yâni kolunu) yıkadı. Yine bir avuç su alıp sol elini (yâni kolunu) yıkadı. Sonra başını meshetti. Sonra bir avuç su alıp sağ ayağına tâ yıkayıncaya azar azar döktü. Yine bir avuç su alıp ayağını, yâni sol ayağını (yine öylece) yıkadı. Ondan sonra: "Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`i gördüm, böyle abdest alıyordu." dedi.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem, helâya gir(mek iste)diği zaman ... diye duâ buyurdu.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem (bir kere) helâya girdi. Kendisine (yıkanacak ve abdest alacak) su (götürüp) bıraktım. "Bunu (buraya) kim koydu?" diye sordu. Haber verdiler. "İlâhî, onun dindeki anlayışını artır." diye duâ buyurdu.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki, biriniz, kazâ-yı hâcet etmek istediği vaktide Kıble`yi ne karşısına alsın, ne arkasına. (Medîne`nin) şarkına veya garbına doğru dönünüz.

Şöyle demiştir: Bir takım kimseler "(kazâ-yı) hâcete oturduğun zaman ne Kıble`yi karşına al, ne de Beytü`l-makdis`i." diyor. Ben (ise) bir gün bizim evin damı üstüne çıkmıştım. Resulu`llâl salla`llahu aleyhi ve sellem`in (kazâ-yı) hâcet için Beytü`l-Makdis`e karşı iki kerpiç üzerine oturduğunu (gözümle) gördüm.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in zevcât(-ı tâhirât)ı, geceleyin kazâ-yı hâcete çıktıklarında (Medîne`nin kenarında kâin) Menâsı` (nâm-ı mahall)a kadar giderlerdi. (Menâsı` denilen yer ise) açık bir yerdir. Ömer (radiya`llâhu anh) Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem`e: "Kadınlarını kapa (yâni evden dışarıya çıkmaktan men` buyur.)" derdi de Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem (onun dediğini vahye intizâren) yapmıyordu. (Nihâyet) Ümmehât-ı Mü`minîn`den ... bir gece Yatsı namazı vaktinde çıktı. (Sevde radiya`llâhu anhâ) uzun boylu bir hâtun idi. Ömer, hicâb (yâni tesettür-i nisvân) emrinin nâzil olmasına o kadar harîs idi ki, ona: "Yâ Sevde, bilmiş ol ki biz seni tanıdık." diye bağırdı. Bundan sonra Allâhu Teâlâ hicâb (Âyetin)i inzâl etti.

Şöyle demiştir: "Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem (kazâ-yı) hâcete çıktığı zaman bir çocukla berâber yanımızda bir su mıtharası olduğu halde (hizmet için) gelirdik." Enes radiya`llâhu anh`in: "...... yanımızda bir su mıtharası ile bir harbe olduğu halde ....." dediği de rivâyet olunuyor ki, su ile istincâ edildiğini anlatmak istiyor.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki: İçinizden biri, bir şey içtiğinde kabın içine hohlamasın, helâya gittiğinde zekerine sağ eliyle dokunmasın. Sağ eliyle de silinmesin (yâni istincâ etmesin).

Şöyle demiştir: (bir kere) Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem (kazâ-yi) hâcet için çıktığında arkasından gittim. (yürürken) arkasına dönüp bakmak âdeti değildi. Kendisine yaklaştım. "Istinfâd (yâni istincâ) için bana taş ara." buyurdu, yâhud buna benzer bir söz söyledi. "(Şu kadar ki,) bana ne kemik getir, ne fışkı." dedi. Eteğimin içinde bir kaç taş getirip yanına koydum ve nezdinden savuştum. (Hâcetini) kazâ ettiği zaman onları kullandı.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem (bir kere) kazâ-yı hâcete gitti. "Üç taş getir." diye bana emretti. İki taş buldum. Üçüncüsünü aradımsa da bulamadım. Bir fışkı alıp (ve hepsini birden) götür(üp ver)düm. İki taşı alıp fışkışı attı ve "Bu, pistir." dedi.

Şöyle demiştir: (bir def`a) Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem (abdest a`zâsını) birer kere (yıkayarak) abdest aldı.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem (bir kere a`zâsını) ikişer kere (yıkayarak) abdest aldı.

Müşârün-ileyh (bir kere) bir kab (içinde su) iste(yip abdest al)di. Sonra elini kabın içine sokup ağzını çalkaladı. Ve burnuna su verip yine çıkardı. Sonra yüzün ve ellerini dirseklerine kadar üç kere yıkadı. Sonra başını meshetti. Sonra iki ayağını üç kere topuklarına kadar yıkadı. Ve (nihâyet) Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in: "Her kim şu abdestim gibi abdest alıp iki rek`at namaz kılar ve bu iki rek`at içinde hatırına (namaz ile münâsebeti olmayan) bir şeyi getirmezse ne kadar geçmiş günâhı varsa mağfûr olur." buyurduğunu söyledi.

Size bir hadîs nakledeyim ki, Kitâbu`llâh içinde bir Âyet olmasaydı onu size söylemezdim. Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem`den işittim, şöyle buyuruyordu: "Hiçbir kimse yoktur ki abdest alsın da (âdâb ve erkânına) hüsn-i riâyet etsin, sonra (farz olan) namazı kılsın da o abdest ile (daha sonraki) namazı kılıncaya kadar (geçen zamân içindeki günahları) mağfûr olmasın." -Râvî der ki: (Osmân b. Affân radiya`llâhu anh`in dediği) Âyet ... Âyet-i Kerîme`sidir.

(Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in Hadîs-i Kerîmi olmak üzere): "Her kim abdest alırsa burnunu ayıklasın, her kim (istincâ için) taş isti`mâl ederse adedini tek yapsın (yâni üç taş kullansın) dediği rivâyet olunuyor.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki içinizden biri abdest alacak olduğu zaman burnuna su alsın, sonra çıkarsın. Her kim (istincâ için) taş isti`mâl ederse adedini tek yapsın. (Hiç olmazsa üç taş kullansın.) İçinizden biri uykudan uyandığında elini abdest suyu içine sokmadan evvel yıkasın. Zîrâ hiç biriniz (uyku arasında) eli, cesedinin neresine değdiğini bilemez.

Biri gelip ravi`ye: "Görüyorum, Erkân (-ı Beyt-i Muazzam) dan rükn (-i Hacer-i) Esved ile rükn-i Yemânî`den başkasına el sürmüyorsun. Görüyorum, tabaklanmış (deriden ma`mûl) na`leyn giyiyorsun. Görüyorum sarı boya kullanıyorsun. Bir de görüyorum, Mekke`de bulunduğun zaman halk, hilâl (-i Zi`l-Hicce) i görür görmez ihlâle (yâni yevm-i Arefeden evvelki gün) girmedikce ihlâle başlamıyorsun." demiş. O da cevâben demiş ki. "Erkân (-ı Beyt-i Muazzam) a gelince, ben Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in Hacer-i Esved ile rükn-i Yemânîden başkasına messettiğini görmedim. Tabaklanmış (deriden ma`mûl) na`leyne gelince ben, Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in üzeri kılsız (deriden ma`mûl) na`leyn giyip (ayağı) içinde (iken) abdest aldığını görüdüm. Onun için ben onları giymeyi severim. Sarı boyaya gelince Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in sarı boya ile (elbîsesini veya Lihye-i Mübârekesini) boyadığını gördüm. Ben de onun için o boya ile boyamayı severim. İhlâle gelince Resûlû`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in hayvanı (hareket için) müheyyâ olmadıkça ihlâl buyurduğunu görmedim."

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem ayakkabı giymekte; saçını, sakalını taramakta; abdest almakta; (hâsılı) kâffe-i husûsâtında sağdan başlamaktan hoşlanırdı.

Şöyle demiştir: (bir kere) Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`i şöyle gördüm. İkindi namazı yaklaşmıştı. Halk abdest suyu aradılar da bulamadılar. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`e (bir kab içinde bir mıkdâr) abdest suyu getirdiler. Mübârek elini kabın içine soktu. Ve halka oradan abdest alsınlar diye emretti. -Enes der ki: (İşte o zaman Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in) parmakları altından (hâzırûndan) hiçbir kimse hâriç kalmamak üzere cümlesi abdest alıncaya kadar su kaynadığını gördüm.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem (Haccetü`l-Vedâ`da) başını tıraş ettiği zaman saçından en evvel alan Ebû Talha oldu.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleşhi ve sellem buyurdu ki, içinizden birinin kabından köpek (ağzını sokup bir şey) içerse o kabı yedi kere yıkasın.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in zamânında köpekler, mescidin içinde gider gelirdi de bundan dolayı (mescidi yıkamak için) hiç (su) serpmezlerdi.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki; bir kul, mescidde namaza muntazır olduğu müddetçe hep namazdadır. Meğer ki kendisinden hades vâkı` ola.

Şöyle demiştir: Osmân b. Affân radiya`llâhu anh`e sordum, dedim ki: "(Bir kimse) mucâmeat eder de menîsi nâzil olmazsa ne (yapmalıdır) dersin?" Osmân (radiya`llâhu anh): "Namaz için abdest aldığı gibi abdest alır, bacakları arasını yıkar." cevâbını verdi. -Osmân (radiya`llâhu anh): "Bunu ben, Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`den işittim." dedi.- Râvî der ki: (Bu mes`eleyi) Alî, Zübeyr, Talha, Übeyy b. Kâ`b (radiya`llâhu anhüm) den de sordum. (Hepsi de) bana böyle söylediler.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem Ensârdan bir zâtı istedi. (O zât) başı damlayan damlaya geldi. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem: "Gâlibâ seni aceleye getirdik." buyurdu. "Evet." dedi. Bunun üzerine Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki şâyed işin aceleye gelir, yâhud (menî) kahtına uğrarsan sana (yalnız namaz) abdest(i) lâzım olur.

Rivâyet olunuyor ki, müşârün-ileyh de Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem ile birlikte bir seferde bulunmuş. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem bir hâceti (kazâ) için gitmiş. Abdest aldığı zaman suyunu Muğîre dökmeğe başlamış. (İşte bu abdestde) yüz ve ellerini yıkamışlar ve başları ile mestleri üzerine mesh buyurmuşlardır.

Rivâyet olunuyor ki, bir gece Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in zevcât (-ı tâhirât) ından Meymûne radiya`llâhu anhâ`nın -ki teyzesidir- yanında kalmış. -İbn-i Abbâs (radiya`llâhu anhümâ) der ki, ben (başımı) yastığın enine (koyarak) uzandım. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem ile ehli de yastığın boyuna (başlarını koyarak) uzandılar. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem uyudu. Gece yarıyı bulduğunda, yâhud biraz evvelce, yâhud biraz sonraca uyandı. Uykuyu (gidermek için) eliyle yüzünü silmeğe başladı. Ondan sonra Sûre-i Âl-i İmrân`ın son on âyetlerini okudu. Sonra kalkıp asılı duran küçük bir kırbaya uzandı. Oradan güzelce bir abdest aldı. Sonra namaza durdu. -İbn-i Abbâs (radiya`llâhu anhümâ) der ki, (ben de) kalktım. Onun yaptığı gibi yaptım. Sonra gittim, yanına (yâni sol tarafına durdum. Sağ elini başımın üzerine koydu ve sağ kulağımı tutup büktü. Sonra iki rek`at, yine iki rek`at,, yine iki rek`at, yine iki rek`at, yine iki rek`at, yine iki rek`at kılıp ondan sonra tek (rek`atlı bir namaz) kıldı. Sonra müezzin (da`vete) gelinceye kadar yine uzandı. Ba`dehû yine kalktı, hafif iki rek`at kıldıktan sonra (Hucre-i Şerîfe`sinden) çıkıp Sabah namazını kıldırdı. Bu hadîs-i şerîf evvelce geçmişti. (Ancak şu var ki) her birinde diğerinde olmayan şeyler vardır.

Biri (gelip): "Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in nasıl abdest aldığını bana gösterebilir misin?" diye sormuş. O da "Evet." demiş. Bunun üzerine (bir mıkdâr) su istemiş. -(Râvî der ki) ellerine su döktükten sonra iki kere yıkadı. Sonra üç def`a ağzını çalkalayıp burnuna su verdi. Sonra yüzünü üç kere yıkadı. Sonra ellerini dirseklerine kadar ikişer def`a yıkadı. Sonra iki eliyle (bütün) başını mesh edip her iki elini ileri geri götürdü. (Oradan da) başladığı yere getirdi. Ondan sonra ayaklarını yıkadı.

Şöyle demiştir: (Bir seferde) Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem, öğlenin sıcak zamânında yanımıza çıktı. Kendisine abdest suyu getirildi. Abdest aldı. Halk, abdest suyunun artanını alıp (teberrüken) vücudlarına (üstlerine, başlarına) sürmeğe başladılar. Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem önünde bir harbe olduğu halde Öğleyi ve İkindiyi ikişer rek`at kıldırdı.

Şöyle demiştir: (Çocukluğumda) teyzem beni Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in yanına götürüp: "Yâ Resûlâ`llâh, benim (şu) hemşîre-zâdemin ayağından ıztırâbı var." dedi. (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem eliyle) başımı sığayıp bana bereket duâsı etti. Sonra abdest aldı. Abdest suyundan içtim. Sonra arkasında durdum ve iki omuzu arasında gerdek çadırının koca düğmeleri (yâhud keklik yumurtası) gibi Hâtem-i Nübüvveti gördüm.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem zamânında (Âyet-i Hicâb nâzil olmadan) erkeklerle kadınlar birlikte (bir kab içinden abdest alırlardı.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem beni ıyâdete geldi. Kendimi bilmiyecek derecede hasta idim. Abdest alıp abdest suyundan üzerime döktü. Gözümü açtım. "Yâ Resûlâ`llâh mîrâs (ım) kime kalacak? Benim vârislerim, kelâle (yâni usûl ve fürûumdan olmayan kimseler) dir" dedim. Bunun üzerine ferâiz âyeti nâzil oldu.

Şöyle demiştir: (Bir def`a) namaz vaktif girdi. (Evi) mescide yakın olanlar (abdest almağa gittiler.) (Abdesti olmayan) bir takımları da kaldı. Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`e içinde (pek az) su bulunan bir taş tekne getirdiler. Tekne ise içinde (geniş geniş) avuç açılamıyacak kadar küçük idi. Oradakilerin hepsi o (teknenin suyu)ndan abdest aldılar. (Enes b. Mâlik radiva`llâhu anh`den) râvî: "Kaç kişi idiniz?" diye sormuş. "Seksen, belki de daha ziyâde idik." demiş.

Şöyle demiştir: (Bir def`a) Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem, içinde su bulunan bir kab istedi. Ellerini, yüzün kabın içinde yıkadıktan sonra içine (mübârek ağzından su) püskürdü. Sonra onlara: "Bu sudan içiniz ve yüzünüze, göğsünüze dökünüz." buyurdu.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in (hastalığı) ağırlaşıp da ağrısı iştidâd ettiği zaman benim evimde bakılmak üzere zevcât (-ı tâhirât)ından izin istedi. onlar da izin verdiler. (Ondan sonra) Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem, bir tarafında Abbâs (radiya`llâhu anh), diğer tarafında da bir zât olduğu halde ayakları yerde sürünerek çıktı. -Âişe (radiya`llahu anhâ) naklederdi ki, Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem evine girip de ağrısı iştidâd ettikten sonra: "Üzerime, bağları çözülmedik yedi kırba su dökün. (Böylelikle) vücûdümde biraz hıffet bulup halka belki vasiyyette bulunabilirim." buyurdu. Bunun üzerine Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem, zevce-i (pâki) Hafsa (radiya`llâhu anhâ)nın (malı olan) bir (bakır, yâhud ağaç) liğen içine oturtuldu. Sonra o kırbaların suyunu üzerine dökmeğe başladık. Nihâyet: "Artık oldu!" diye işâret buyurdu. Ondan sonra halkın yanına çıktı.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem (bir kere) bir kab su istedi. İçinde biraz su bulunan ağzı geniş, dibi dar bir kab getirildi. Parmaklarını içine koydu. -Enes (radiya`llâhu anh) der ki, artık (mübârek) parmakları arasından suyun kaynadığını temâşâya daldım. O sudan abdest alanları yetmiş ile seksen arasında tahmîn ettim.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem bir sâ` ve nihayet beş müd (mıkdârı su) ile gusleder, bir müd (mıkdârı su) ile de abdest alırdı.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in mestler (i) üzerine mesh buyurduğunu Sa`d b. Ebî Vakkâs (radiya`llâhu anh) bana söyledi. Bunu (babam) Ömer (radiya`llâhu anh) den sordum da Ömer (radiya`llâhu anh): "Evet (mesh buyurdu). (Hem de) Sa`d (radiya`llâhu anh) Nebiyy-i Ekrem sall`allâhu aleyhi ve sellem`den rivâyeten sana birşey söylerse onu artık başkasına sorma." cevâbını verdi.

Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in mestler(i) üzerine mesh ettiğini gördüğü rivâyet olunuyor.

"Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in sarığına ve mestlerine mesh buyurduğunu gördüm." dediği rivâyet olunuyor.

Şöyle demiştir: Bir seferde Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem ile birlikte idim. (Abdest aldığı sırada) mestlerini çıkarmağa davrandım. "İlişme. Zîrâ ben ayaklarımı tâhir (yâni abdestli) iken (mestlerimin) içine soktum." buyurdu. Ve (mestleri) üzerine meshetti.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in, pişmiş koyun küreğinden (et) kesip yediğini gördüm. (O sırada Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem) namaza çağırıldığı. Bıçağı, (Eti elinden) bırakıp abdest almadan namaza durdu.

Şöyle demiştir: Hayber yılında Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem ile birlikte (sefere) çıktıktı. Sahbâ`ya -ki Hayber`in alt başlarındadır- varıldıkta (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem inip) İkindiyi kıldırdı. Sonra (mevcud) azıkları istedi. Kavuddan başka bir şey getirmediler. Islatsınlar diye emretti. Sonra (o kavuddan) Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem de, biz de yedik (içtik) sonra Akşam namazına kalktı, ağzını çalkaladı. Biz de (ağzımızı) çalkaladık. Sonra abdest almadan namaza durdu.

Hânesinde Resûl-i Ekrem`in, bir kürek (etin) den yedikten sonra abdest almadan namaza durduğu rivâyet olunuyor.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem süt içip ağzını çalkaladı. Ve: "Bu yağlıdır." buyurdu.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki, biriniz namaz kılarken uyuklarsa uykusu dağılıncaya kadar yatsın. Zîrâ uyuklayarak namaz kılarsa istiğfâr edeyim derken belki kendine sebbeder.

Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in "Biriniz namazda uyuklarsa uyusun. Tâ ki ne okuduğunu bilsin." buyurduğu rivâyet olunuyor.

Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in her namaz vaktinde abdest al (mak mu`tâd-ı şerîfleri ol)dığı rivâyet olunuyor. (Ya siz nasıl yapardınız? suâline cevâben) Enes (radiya`llâhu anh): "(Bize gelince) her birimize hades vâkı` olmadıkca (bir vakitten ziyâde namaz için) bir abdest kifâyet ederdi." demiştir.

Şöyle demiştir: (Bir def`a) Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem Medîne, yâhud Mekke bahçelerinden birinin yanından geçiyordu. Kabirlerinde azab gören iki insanın sesini duydu. Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem: "Bunlar azab görüyorlar. Hem de azab görmeleri büyük bir şey için değildir." buyurduktan sonra (yine devâm ederek): "Evet (günâhları büyüktür) biri, bevlinden istibrâ etmez (yâni sakınmaz) di, diğeri de koğuculuk ederdi." buyurdu. Ondan sonra yaprakları soyulmuş tâze bir hurma dalı istedi. Dalı iki parça etti. Her birinin kabri üzerine birer parça dikti. "Yâ Resûlâ`llâh, bunu ne için yaptın!" diye sordular. "Bunlar tâze kaldıkca belki (azapları) hafifler." cevâbını verdiler.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem (kazây-ı) hâceti için dışarıya çıktığında kendisine su götürürdüm. O da onunla yıkanırdı.

Şöyle demiştir: A`râbî`nin biri mescid`(in bir tarafın) de durup bevletti. Oradakiler bağrıştılar. Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem onlara buyurdu ki, bırakın (işini görsün)... sonra bevlinin üzerine bir kova su dökün. Zîrâ siz güçlük değil, kolaylık göstermek üzere meb`ûs olmuşsunuzdur.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`e henüz taâm edemeyen (yâni süt emen) küçük bir oğlumu götürdüm. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem çocuğu kucağına oturttu. Çocuk (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in) rubasını bevletti. (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem) su isteyip (üstüne) azar azar döktü de yıkamadı.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem (bir kere Ensârdan) bir kavmin sürpüntülüğüne varıp ayakta su döktü. Sonra su istedi. Bir mıkdâr su götürdüm. Onunla abdest aldı.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`den uzaklaştım. Bana işâret etti. Yanına vardım. Ve işini birinceye kadar (zât-ı şerîfini setr için) ardında durdum.

Şöyle demiştir: Bir kadın Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`e gelip: "(Yâ Resûlâ`llâh,) birimiz, elbîse (si) üzerinde hayz (eseri) görürse ne yapsın buyurursun?" diye sordu. (Resûlu`llâl salla`llâhu aleyhi ve sellem): "Elbîsesini (eliyle) uvaladıktan sonra (üzerine) su döküp sıkar. Sonra azar azar üzerine su döker. Ondan sonra onunla namaz (ını) kılar." buyurdu.

Şöyle demiştir: Fâtıma bint-i Ebî Hubeyş (radiya`llâhu anhâ) Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in yanına gelip: "Yâ Resûlâ`llâh, ben istihâzaya müptelâ bir kadınım. Temizlenemiyorum, namazı terk mi edeyim?" diye sordu. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem: "Hayır, bu hayız değildir. Bir damar (dan gelen kan) dır. Senin (asıl) hayızın (ın başlama zamânı) geldiği vakit namazı bırak. Kesilme zamânı gelince de kanını yıkadıktan (ve iğtisâl ettikten) sonra namaz kıl. Ondan sonra (yine) o vakit gelinceye kadar her namaz için abdest al." buyurdu.

Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in rubasından cenâbet eserini yıkardım da elbîsesinde (yer yer) su ıslaklığı göründüğü halde namaza çıkardı.

Şöyle demiştir: Ukl veya Ureyne kabîlelerinden bâzı kimseler (Medîne`ye) geldiler. (Tutuldukları) mîde ağrısından (veya istiskâ hastalığından) dolayı Medîne`de ikâmet etmek istemediler. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem (Beytü`l-mâl-i Müslimîne âid) sütlü develerin bulunduğu yere gidip develerin bevillerinden ve sütlerinden içmelerini emretti. (Oraya) gittiler. Sıhhat bulunca Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in çobanını öldürüp ve develerini önlerine katıp götürdüler. Bu haber sabah vakti geldi. (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem) arkalarından (adam) koşturdu. Gün yükselince herifleri getirdiler. (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem kısâs olarak) ellerinin, ayaklarının kesilmesini emretti. (Bu cânîlerin) gözleri de oyulup Harre (denilen yere) atıldılar ki (ölünceye kadar) su istediler de kendilerine su verilmedi.

Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in mescid binâ olunmadan evvel koyun ağıllarında namaz kıldırdığı rivâyet olunuyor.

Şöyle demiştir: Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`den (donmuş) yağın içine düş(üp öl)müş fâre (nin hükmü) soruldu. "Fâre ile etrâfındakini (alıp hepsini) atınız, yağınızı da yiyiniz." buyurdu.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki, Müslümanın Allah yolunda alacağı her yara, Kıyâmet gününde yeni açıldığı andaki hey`eti üzerine kan fışkırıyor gibi görünür: rengi kan rengi, fakat kokusu misk kokusu.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki; hiç biriniz, akmayan durgun suya bevl ettikten sonra ondan (su alıp) yıkanmasın.

Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem (bir kere) Beyt(-i Muazzam)in yanında namaz kılıyordu. Ebû Cehil ile bâzı arkadaşları da oturuyorlardı. Derken biri, diğerlerine: "Falancalarda (yeni boğazlanan) devenin döl eşini hanginiz (muhteviyâtiyle berâber) getirip secdeye vardığında Muhammed`in sırtına kor?" dedi. Oradakilerin en şakîsi seğirdip getirdi. Bekledi, tâ Nebiyy-i Muhterem salla`llâhu aleyhi ve sellem secdeye varınca iki omuzu arasına mübârek sırtının üzerine koydu. Ben ise hiçbir işe yaramıyarak (bel bel) bakıyordum. (Ah, ne olurdu o zaman) elimde kuvvet olaydı. -(İbn-i Mes`ûd radiya`llâhu anh) der ki, (herifler) gülmeğe ve (eğlenmek için bu işi) birbirine isnâd etmeğe başladılar. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem ise secdeden başını kaldırmıyordu. Nihâyet Fâtıma (radiya`llâhu anhâ) gelip onu sırtından attı. (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem) başını kaldırdı. (Namazı itmâm buyurduktan) sonra (da) üç kere: "İlâhî, Kureyşi sana havâle ederim." (diye duâ) buyurdu. (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in) aleyhlerinde böyle duâ buyurması onlara (pek) girân geldi. Zîrâ o makamda duânın müstecâb olduğuna kâil idiler. Ondan sonra (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem birer birer) isim sayarak: "İlâhî, Ebû Cehl`i sana havâle ederim, Utbe b. Rebîa`yı, Şeybe b. Rebîa`yı, Velîd b. Utbe`yi, Ümeyye b. Halef`i, Ukbe b. Ebî Muayt`ı sana havâle ederim." buyurdu. Yedinciyi de saydıysa da (ismini) râvî unutmuştur.- İbn-i Mes`ûd (radiya`llâhu anh) der ki nefsim, kabza-i kudretinde olan Allâh`a kasem ederim ki Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in (bu) saydıklar(ının ekser)ını Kalîb`de yâni Bedir çukurunda serilmiş gördüm.

"Salla`llâhu aleyhi ve sellem (namazda iken) elbîsesinin içine tükürdü." dediği rivâyet olunuyor.

"Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in yarası ne ile müdâvât edildi?" diye kendisine sorulan suâle cevâben şöyle dediği rivâyet olunuyor: Bunu benden ziyâde bilen kalmadı. Alî (b. Ebî Tâlib radiya`llâhu anh) kalkanı ile su getiriyor, Fâtıma (radiya`llâhu anhâ) da (Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem`in) yüzündeki kanı yıkıyordu. (Sonra) bir hasır (parçası) alınıp yakıldı. Ve yarası onunla dolduruldu.

Şöyle demiştir: (Bir def`a) Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in yanına vardım. Elindeki bir misvâk ile dişini temizlediğini ve ağzında misvâk olduğu halde öğürür gibi (ö`, ö`) dediğini gördüm.

"Nebiyy-i Mükerrem salla`llâhu aleyhi ve sellem gece kalkınca ağzını misvâk ile oğardı." dediği rivâyet olunuyor.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem buyurdu ki, rü`yâda kendimi bir misvâk ile dişlerimi ovar gördüm. Yanıma biri diğerinden yaşlı iki kişi geldi. Misvâk`ı en küçüğüne uzattım. Bana: "Büyüğüne ver." denildi. Ben de büyüğüne verdim.

Şöyle demiştir: Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem bana buyurdu ki, yatağına vardığında (ibtidâ) namaz abdesti gibi (bir) abdest al. Sonra sağ tarafına uzanıp ... de. Şâyed o gece ölecek olursan fıtrat, yâni dîn-i İslâm üzere ölürsün. Bu sözler, söyliyecek (in dünyâ kelâm) lerinin en sonu olsun. -Berâ` radiya`llâhu anh der ki, bunu Nebiyy-i Ekrem salla`llâhu aleyhi ve sellem`in huzûrunda tekrâr ettim. ... ye varınca ... dedim. Resûlu`llâh salla`llâhu aleyhi ve sellem: "Hayır, ... buyurdu.